Wednesday, October 5, 2016

नशा मुक्त भारत अभियान

नशा मुक्त भारत यात्रा पडाव एक
– कन्याकुमारी ते भोपाल
देश नशा मुक्त व्हावा म्हणून लोकजागर करण्यासाठी २ ऑक्टोबर हा महात्मा गांधींच्या जयंतीचा योग साधत नशा मुक्त भारत आंदोलनाच्या वतीने कन्याकुमारी ते भोपाल अशी यात्रा काढण्यात आली. तामिळनाडुत ससी पेरुमल या दारुमुक्तीसाठी कार्य करणाऱ्या गांधीमार्गी महामानवाची हत्या झाल्यानंतर तरूणांनी दारुबंदी विरोधात मोठी चळवळ उभी केली. राजकीय पक्षांसकट सर्वाना त्याबद्दल भूमिका घ्यावी लागली. त्या गांधीमंडपम येथून तिरंगा झेंडा घेऊन हजारो लोकांच्या साक्षीने यात्रेला प्रारंभ झाला. म. गांधी आणि तामिळनाडुचे माजी मुख्यमंत्री कामराज यांच्या स्मृतीला अभिवादन करून निघालेल्या यात्रेत ५० संघटनांचे ३०० प्रतिनिधी सहभागी झाले. शशि पेरूमल, गुरुचरण छाबरा तसेच ए. टी. बाबू यांच्या हौतात्म्याने मिळालेल्या प्रेरणेतून देशभर 1 जुलैपासून नशा मुक्ती ंदोलन सुरू करण्यात आले. आंदोलनाचा मुख्य उद्देश भारतभर बिहारसारखा कडक नशा बंदी कायदा लागू होण्यासाठी प्रयत्न करणे. एम डि एम के चे नेते वायको यांनी यात्रेला आपला पाठिंबा जाहीर केला ते म्हणाले की तामिळनाडुचे माजी मुख्यमंत्री यांच्या कारकिर्दीत राज्यात दारूबंदी कायदा लागू करण्यात आला होता, आज नव्या पिढीच्या भल्यासाठी तो कायदा पुन्हा लागू करण्याची गरज निर्माण धाली आहे. नवयुवक इनमुल, अरूल, अॅड शिवकुमार यांनी पुढाकार घेत तामिळनाडुत मोठी चळवळ चालवली आहे त्यांचा गौरव करण्यात आला. त्यावेळी डॉ. सुनीलम म्हणाले की – गुजरातमध्ये मोरारजी देसाई यांच्या कारकिर्दीत राज्यात दारुमुक्तीची मुहूर्तमेढ रोवण्यात आली, राज्याचा विकास झाला आणि ते काम पुढच्या सरकारांनी चालू ठेवले. बिहार सरकारही त्याच मार्गाने पुढे चालले आहे. म. गांधीच्या शब्दात सांगायचे तर दारुविक्रीतून येणाऱ्या पापाच्या पैशातून राज्य चालविणे सरकारांनी बंद करावे. तामिळनाडु, गुजरात, बिहार यांच्यासारखाच मार्ग बाकीच्या राज्यांनीही स्वीकारावा. जनता दल यूचे महामंत्री अरूण श्रीवास्तव म्हणाले की नीतीश कुमार यांनी राजकीय इच्छाशक्ती दाखवून राज्यात दारूबंदीसाठी कडक कायदा लागू केला. त्याबद्दल अनेक भ्रम निर्माण करण्यात आले. विधानसभेने पास केलेल्या या कायद्यापासून माघार घेण्याचा प्रश्नच नाही. राष्ट्र सेवा दलाचे महामंत्री सदाशिव मगदूम यांनी नशा मुक्तीचा पाया शालेय शिक्षणात घालावा आणि पुढील पिढी निर्व्यसनी करावी अशी सूचना केली. राष्ट्रीय असंघटीत मजदूर तथा निर्माण मजदूर पंचायत संगमच्या राष्ट्रीय संयोजक गीता रामकृष्णन, ससी पेरूमल यांचे चिरंजीव विवेक, कुडनकुलम अणुभट्ट्या प्रकल्प विरोधी आंदोलनाचे एस पी उदयकुमार, अविद्या विमुक्ती संस्थानचे अध्यक्ष संजय कुमार यांनीही आपली मते मांडली. पीस फोरम, कन्याकुमारीचे शेख अब्दुल्ला, जनआंदोलनांच्या राष्ट्रीय समन्वयाचे संयोजक तमिलनाडुच्या ब्रि, खुदाई खिदमतगारच्या आनंदी अम्मा, बलवंतसिंह यादव, अनबू रामाजेयम, पी मुर्थुकुमरम, आर. लीलावता यात्रेत सामिल झाले. कृषीभूमी बचाओ मोर्चा, उत्तर प्रदेशते राघवेंद्र म्हणाले की देशातील दलित, आदिवासी असे वंचित समूह नशा करण्यामुळे अधिकच शक्तिहीन होत आहेत – त्यांच्या मुक्तीचा मार्ग नशामुक्तीतून जातो. मेधा पाटकर यांनी – राज्यघटनेच्य ४७व्या कलमच्या पूर्तेतेसाठी नशामुक्तीचे आंदोलन चालू ठेवण्याबाबत सर्वांना शपथ दिली. सर्वांनी मनोभावे शपथ घेतली. सालसाबिल शाळेच्या विद्यार्थ्यांनीही समारंभात सहभाग घेतला.

सुशिक्षित केरळ दारुमुकत व्हावा – मेधा पाटकर
३ ऑक्टोबरला पलक्कड येथे नशा मुक्त भारत यात्रा पोचली. तेथे मान्यवर ज्येष्ठ सामाजिक कार्यकर्त्यांपासून तरूण विद्यार्थ्यांपर्यंत अनेकांनी यात्रेचे स्वागत केले. महीलांची संख्या मोठी होती. त्रिसूर येथे सुप्रसिद्ध स्त्रीवादी कार्यकर्त्या सारा जोसेफ यांनी सर्वांचे स्वागत केले. केरळ राज्य पुरस्कृत दारू धंद्यामुळे येथील स्त्रियांना किती कठीण पिरस्थितीला सामोरे जावे लागत आहे याचा पाढा त्यांनी वाचला. प्रसिद्ध मृदूंगवादक पी. कुट्टन मरार या लढ्यात सामील झाले – समाजातील नैतिकता जोपासण्यासाठी नशामुक्तीची किती गरज आहे हे त्यांनी सांगितले. प्रसिद्ध रंगकर्मी व्ही वासुद्वन पिल्लाई यांच्या पत्नी, कोची येथील पॅलीएटीव्ह ट्रस्टचे ए पी नुरुद्दीन सामिल झाले होते. केरळी लोकांनी दारूगुत्त्यांच्या विरोधात केलेल्या यशस्वी लढ्याचा प्रेरणादायी इतिहास भूपेन्द्र रावत यांनी सर्वांसमोर मांडला. गीता रामकृष्णन यांनी कामगारांच्या दु:स्थितीला दारू कशी जबाबदार होते याचे दाखले दिले. केरळचे डाव्या आघाडीचे सरकार दारू कंपन्यांना मुभा देत ओणम सणाच्या वेळेला लोकांना दारु स्वस्त कशी मिळेल याची ‘काळजी कशी वाहते’ याबद्दल सरकारची खबर मेधा पाटकर यांनी घेतली.
विमल महाविद्यालयात झालेल्या कार्यक्रमाला २००० विद्यार्थी उपस्थित होते. त्यांनी कोकाकोला विरोधी आंदोलनात मोठा जोर दाखवला होता. तसाच जोर नशा विरोधी आंदोलनात लावावा असे आवाहम मेधा पाटकर यांनी केले. दारू माफिया, राजकारणी आणि नोकरशाहा यांची दुष्ट युती तोडल्याशिवाय पुढच्या पिढ्यांना ऱ्हासापासून वाचवण्यात आपल्याला यश येणार नाही असे मेधा पाटकर म्हणाल्या. अलात्तूर येथील कार्यक्रमात सहा महाविद्यालयांचे विद्यार्थी सहभागी झाले होते. तेथे डॉ. सुनीलम यांनी विद्यार्थिनींना आवाहन केले की – दारूड्याशी लग्न करणार नाही असा निर्धार करून त्यांनी तो जाहीर करावा. जसे आपण पर्यावरण राखण्यासाठी पृथ्वी प्रकल्प राबवत आहात तसेच आपले सामाजिक सांस्कृतिक पर्यावरण राखण्यासाठी नशा मुक्तीच्या कार्याकडे आपण पहावे असा आवाहन युवकांना करण्यात आले. दारू आणि मादक पदार्थ आपली कुटुंबे आणि समाजात दुफळी निर्माण करीत आहेत. नशा मुकतीचा अंतिम हेतू समाजात अहिंसा आणि सदभावना असावी हाच आहे.
केरळच्या या आधीच्या लोकशाही आघाडी सरकारने दर वर्षी १०% दारु दुकाने बंद करण्याचे आश्वासन दिले होते – ओणमला लोकांना स्वस्त दारू मिळेल असे आश्वासन दिले नव्हते - हे या सरकारने विसरू नये - असे मेधा पाटकर म्हणाल्या.
पुढे पलक्कड येथे यात्रेचे स्वागत कोकाकोला विरोधी आंदोलनाचे प्लाचीमडाचे झुंजार नेते वेलौडी वेणुगोपाळ यांनी केले. त्यावेळी सर्वादय, मद्यविरोधी समिती, गेल पाईपलाईन इम्पॅक्ट स्ट्रगल, स्टुडंट इस्लामिक ऑर्गनायझेशन, विविध महिला संघटना, माहिती अधिकार कार्यकर्ते इत्यादींनी केले. .  
डॉ. सुनीलम यांनी बिहारमधील महिलांची उदाहरणे देत नशामुक्तीसाठी केरळी महिलांनीही पुढे यावे असे आवाहन केले. राष्ट्र सेवा दलाचे मगदूम, उत्तर प्रदेशचे राघवेंद्र, खुदाई खिदमतगारच्या आनंदी अम्मा आणि नर्मदा बचाओ आंदोलनाचे मन्साराम भाई यांनी लोकांशी संवाद साधला. ऍड. शिवकुमार यांनी आपली कथा सांगून सर्वांच्या सहकार्यीचे आवाहन केले. आणि यात्रा कोईम्बतूरकडे निघाली.

ससी पेरूमल यांचे बलिदान वाया घालवणार?
यात्रेचे - कोईम्बतूर, सालेम आणि चेन्नई असे तामिळनाडुत तीन मुक्काम केले होते. दिसरा गट डॉ. सुनीलम यांच्याबरोबर कर्नाटकला बंगळूर येथे गेला.

कोईम्बतूर येथे सर्वोदय मंडळाचे नशाबंदी विभागातर्फे यात्रेचे स्वागत करण्यात आले. त्याशिवाय असंघटीत कष्टकरी आणि सामाजिक ऐक्यासाठी कार्य करणाऱ्या संघटनाही होत्या. गांधी ग्राम ग्रामीण विद्यापीठाचे माजी कुलगुरू डॉ. मार्कंडेय यांनी सर्वांचे स्वागत केले आणि या माणूसकी वाढण्यासाठी हाती घेतलेल्या कामाबद्दल अभिनंदन केले. म. गांधी म्हणाले होते की मला एक तासासाठी कोणी राष्ट्रप्रमुख केले तर सर्वप्रथम मी दारूबंदी लागू करीन, त्यामुळे गांधी विचाराला मानणारी प्रत्येक व्यक्ती या कार्यात नक्कीच सामील होईल. तामिळनाडुच्या विद्यमान सरकारने निवडणूक प्रचारात दारूबंदीचे भरघोस आश्वासन दिले पण जिंकून आल्यावर त्याबद्दल काही केले नाही- याबद्दल मोधा पटकर यांनी नाराजी व्यक्त केली. लोकांची तशी मागणी आहे. जी गावे किंवा ग्रामपंचायती दारूमुक्त होतील त्यांना राज्य शासनाने खास अनुदान द्यावे अशी मागणीसरकारकडे केली.                                                                                      
ससी पेरुमल याच्या घरी जाऊन त्यांना श्रद्धांजली वाहण्यात आली तेव्हा सर्वांचेच गळे दाटून आले. त्यांच्या पत्नी मंगलम्मा यांचे म्हणणे आहे की ससी कोणत्याही परिस्थितीत आत्महत्या करणाऱ्यातले नहते. ते लोकांना होमिओपाथीची सेवा मोफत देत, त्यांनी आपली सर्व जमीन सामाजिक कार्यासाठी दान दिलेली आहे. त्यांच्या अकस्मात मृत्यूबद्दल चेन्नई उच्च न्यायालयाने पोलिस चौकशीचे आदेश दिले आहेत. मात्र त्याबाबत कारवाई कूर्म गतीने चालू आहे. ससी पेरूमल यांचे बलिदान आम्ही व्यर्थ जाऊ देणार नाही असे उपस्थित असलेल्या तरूणांनी जाहीर केले.

सालेम येथे फ्रँक्लिन आझाद गांधी यांनी स्थापन केलेल्या होली क्रॉस शाळेने यात्रेचे स्वागत केले. ग्रीन मूव्हमेंटचे डॉ. जीवनानंद म्हणाले की ही यात्रा म्हणजे गांधी आणि पेरियार यांचे दारूमुक्ती आणि नशामुक्तीचे कार्य पुढे नेत आहे. फ्रँक्लिन आझाद गांधी यांनी प्रार्थना घेतली, माझ्या देवाचे काम तुम्ही पुढे नेत आहात म्हणूत सर्वांना अन्नदान आणि धनदान करून शुभेच्छा दिल्या

तेलंगण नशामुक्त होईल तो सोन्याचा दिवस.
तेलंगण राज्य व्हावे म्हणून शेतकरी, विद्यार्थी, कामगार, बुद्धिजीवी, प्रागतिक संस्था संघटना यांनी  गेली ६ दशके चळवळ केली त्या तेलंगणाच्या हैद्राबार या राजधानीत सुंदरैय्या विज्ञान केंद्रात यात्रा पोचली. तेथे मेधा पाटकर, डॉ. सुनीलम यांच्याबरोबर भुपेद्र सिंग रावत (दिल्ली), इनामुल हसन (पुट्टुचेरी), अरूल आणि आनंदीअम्मा (तामिळनाडु), राघवेंद्र (बिहार), बलवंतसिंग यादव (हरयाणा), सदाशिव मगदूम (महाराष्ट्र), संध्या, वेंकट रेड्डी, आशालता, सर्वोदय प्रसाद (तेलंगण) असे अनेक कार्यकर्ते सामील झाले होते. उपस्थित महिलांचे अभिनंदन करून मेधा पाटकर म्हणाल्या की आपल्या अहिंसात्मक आणि आरोग्यपूर्ण समाज हवा असेल तर आपण या नशा आणणाऱ्या पदार्थांपासून समाजाला मुक्त केले पाहिजे. तेलंगणातील ज्येष्ठ विचारवंत केशव राव जाधव यांनी नशा मुक्ती यात्रेचे स्वागत केले, ते म्हणाले की ही यात्रा योग्य वेळी निघाली आहे. ज्यामुळे आपली लूट होते, आपण निर्बळ होतो आणि आपल्यातील अनेकांचे बळी जातात अशा नशिल्या पदार्थांपासून दूर राहणेच हीतकर असते. मानवी अधिकार आंदोलक जीवन कुमार म्हणाले की राज्य सरकारांद्वारा प्रायोजित मद्ययोजना कामकरी वर्गाला शापरूप आहेत आणि त्यामुळे मानवी हक्कांचे उल्लंघन होत आहे. महिला शक्तीच्या संध्या म्हणाल्या की नशाबाजीला वैधानिक मान्यता देणारे कोणतेही राज्यकर्ते कोट्यवधी महिलांशी प्रतारणा करत आहेत. मंदिरे आणि शाळा यांच्यापासून १०० मीटरच्या अंतरात मदिरालय नसावे हा नियम असेल तर गावात इतक्या शाळा आणि प्रार्थनास्थळे आहेत की गावात नियमानुसार एकही गुत्ता असता कामा नये. नियम नुसतेच पुस्तकात राहतात. दारूवरील करातून मिळणाऱ्या पैशांमुळे गरीबांना स्वस्तात तांदूळ देता येतो असले लंगडे समर्थन करणे निषेधार्ह आहे. नशाविरोधी आंदोलन केवळ महिलांच्याच भल्यासाठी नाही त्यात सर्वच समाजाचे हीत आहे.
डॉ. सुनीलम यांनी संगितले की १७ राज्यांमधील १५०हून अधिक संघटना नशा मुक्त भारत अभियनात सामील झाल्या आहेत. राज्यांनी नशाद्रव्यांना पसरण्याची मुभा दिल्यामुळे दर साल १० लाखांवर माणसे नशेपायी किंवा नशेबाजांच्या बेदरकारपणापायी अपघातात मरतात. सरकारांनी कुंपणावर बसून राहू नये. अन्यथा लोकांच्या आंदोलनाचा झळ त्यांना लागल्याशिवाय राहणार नाही.
आशालता म्हणाल्या की तेलंगण आणि आंध्र यांच्यात दारूविक्रीत कोण पुढे अशी स्पर्धा लागल्याचे दिसते आहे – आम्ही विद्यार्थी आणि युवकांनी याच्यासाठी तेलंगणाचे आंदोलन केले नव्हते. एकीकडे चित्रपटांमधून दारू आणि नशाबाजांना खुलेआम प्रतिष्ठा द्यायची आणि दुसरीकडे अंमली पदार्थांविरोधी जाहीराती करायच्या हा दुटप्पीपणा चालणार नाही. आपचे वेंकट रेड्डी म्हणाले की आमचे मुख्यमंत्री महसूल मंत्र्यांची पाठ थोपटतात, कशासाठी तर दारूचा महसूल ११००० कोटी रुपयांवरून १४००० कोटी रुपयांवर नेला म्हणून आणि या नशेच्या उन्मादामुळे हकनाक बळी गेलेल्यांचे त्यांना काही वाटत नाही? राज्यात पूर्ण दारू बंदी झाली पाहिजे. काँग्रेसचे नागेश यांनीही अभियानाला पाठींबा दिला. त्या वेळी समन्वयाचे रामकृष्ण राजू म्हणाले की या राजकीय पक्षांनी सत्तेत गेल्यावरही आपली हीच भूमिका कायम ठेवावी. सर्वोदय प्रसाद म्हणाले की शोषण, वेठबिगारी, भ्रष्टाचार, गरिबी याबद्दल लोकांनी आवाज करु नये यासाठीचे साधन म्हणून सरकार दारूकडे पहात आहे. खुदाई खिदमतगारचे युवा नेते इनमुल हसन म्हणाले की नशेचा शेवट झाला की शांतिमय जगण्याची सुरूवात होते. ११५ दिवस चालवलेल्या ३००० किमीच्या पदयात्रेद्वारे तामिळनाडूतील ५०० दारूगुत्ते बंद केल्याचा रोमहर्षक अनुभव त्यांनी सांगितला. काकीनाडा येथील युवा आंदोलक गौरव यांनी दारुबंदीवर लिहिलेल्या पुस्तकाचे प्रकाशन मेधा पाटकर यांचे हस्ते करण्यात आले. तेलंगणात कित्येक संस्था संघटना या यात्रेत सामील झाल्या.


वर्धा, चंद्रपुर,डचिरोली प्रमाणे भारत नशामुक्त करण्याचा हजारों महिलांचा संकल्प

नशा मुक्त भारत यात्रेच्या आठव्या दिवशी यवतमाळ जिल्ह्यातील खुटाड़ा, जोड्मोहा, व्हा, दिगरस आद गावांमध्ये कार्यक्रम झाले. स्वामिनी जिला दारूबंदी अभियानाचे महेश पवार, मनीषा काटे, आनंद कटकोज्वर, अशोक, मोहन राठोड़, बालाजी कदम, स्वप्निल यांनी सभसंचालन यात्रींचे स्वागत केले
स्वामिनी जिला दारूबंदी अभियान आधीासूनच येथे नशामुक्तिसाठी काम करीत आहे. महाराष्ट्रात तीन जिल्ह्यांमध्ये (वर्धा, चंद्रपुर, डचिरोली) दारूबंदी आहे. महेश पवार  यां महिलांना आवाहन केले की नशामुक्तीच्या बाजूने असणाऱ्यांनाच प्रतिनिधी म्हणून निवडून द्या. या तीन जिल्ह्यांप्रमाणे सर्व देश नशामुक्त करू या.    
मनीषा काटे म्हणाल्यी नशाबंदी केवळ अभियान नही एक संघर्ष आहे. यवतमाळ मध्ये दर वर्षी 4000 लो आत्महत्या करतात आणि त्याचे प्रमुख कारण नशा आहे. म्हणून गेल्या दोम वर्षांपासून आम्ही कार्यरत आहोत.
मेधा पाटकर म्हणाल्या की ग्रामसभा लोकसभेपेक्षा महत्वाची आहे आणि त्यात महिलांचा सहभाग अधिक महत्याचा आहे.
व्हा येथे पंकजपाल महाराज यांनी गीत गायन करून यात्रींचे स्वागत केले. लिस इंस्पेक्टर अनिल गौतम  मुख्य पाहुणे होते. त्यांनी स्वामिनी जिल्हा दारुबंदी अभियानाला आपले पाठबळ दिला. अनिल गौतम यां आपल्या कार्यकाळात अवैध दारू दुकाने बंद करण्याची जबाबदारी घेतली आणि व्यवस्थित निभावली.
डॉ. सुनीलम म्हणाले माजी पंतप्रधान मोरारजी देसाई यांनी गुजरातमध्ये तसेच कामराज यांनी तमिनाडुमध्ये दारूबंदी यशस्वी करून दाखवली. आजही भारतात दारूबंदी घोषित होऊ शकते.
दिगरस येथे नशाबंदी मंडल महाराष्ट्रच्या वर्षा विलास म्हणाल्या की नशाबंदी लागू होईल तर आचा खरा विकास होईल. दारू मुक्ति आंदोलनचे भाई रजनीकांत यां नशा मुक्त भारत आंदोलनाला पाठींबा दिला. रजनीकांत 5-6 वर्षांपासून येथे काम करतात ते म्हणाले की नशाबंदी आणि नशामुक्त दोन्ही एकत्रच जायला हव्यात महाराष्ट्र सरकारने 1949चा कायदा लागू करावा. 

पुसद येथे युवा महारली  
नशा मुक्त भारत आंदोलन राष्ट्रीय यात्रा पुसदमध्ये आली तेव्हा मेधा पाटकर आणि महेश पवार यांच्या नेतृत्वाखाली महारली निघाली त्यात 5000वर शाळाकॉलेजचे विद्यार्थी, नागरस्वामिनी जिल्हा दारुबंदी अभियानस्वाभिमानी शेतकरी संधटगुरुदेव सेवा मंडनशाबंदी मंड महाराष्ट्र राज्यदारू मुक्त आंदोलनकिसान एकता मंचश्रमिक एलगार अशा विविध संस्थाचेसेच काग्रेसराष्ट्रवादी काग्रेस, भारतीय जनता पार्टीशिवसेनामहाराष्ट्र नवनिर्माण सेना या राजकीय पक्षांचे प्रतििधी सहभागी झाले होते. महाराष्ट्र सरकारच्या एकूण उत्पन्न 54000 ोटी रु. आहे त्यातील 24000 ोटी रुपये नशेच्या व्यापारातून मिळतात असे महेश पवार यांनी सांगितले. ी गोष्ट महाराष्ट्रासाठी घातक े. मेधा पाटकर म्हणाल्या 9 क्टबरला पुसदमध्ये जवळ जवळ 16 जिल्हा प्रतिनिध एकत्र येऊन सर्वधर्म समभाव व मानवीय एकता आणि नशामुक्त राष्ट्र घडवण्याचा संकल्प घेता. तसेच महाराष्ट्र शासन आणि विभिन्न राजकीय पक्षाच्या प्रतिनिधींना त्यांनी इशारा दिला येत्या विधानसभा निवडणुकांच्या घोषणा पत्रात जर  नशामुक्तिचा अजेंडा नसेल तर महिलावर्ग आपल्याला मते देणार ही. हे अभियान प्रत्येक शाळा-कॉलेजमधून उभे झाले पाहिजे. 
राष्ट्र सेवा दलाचे सदाशिव मकदूम यां प्रेरणागीत गाऊन देशभक्त नशाबंदीचांदेश दिला.

नशामुक्त भारत आंदोलनाच्या राष्ट्रीय यात्रेकरूंची एक बैठक झाली त्यात पुढील निर्णय झाले.
पुढच्या टप्प्यातील राष्ट्रीय यात्रा 15 ते 30 जवरी दरम्यान - साबरमती आश्रम, गुजरात येथून सुरू होऊन राजघाट, दिल्ली येथे समाप्त होईल. डॉ. सुनीलम, भूपेंद्र सिंह रावत, सदाशिव मगदूम, अॅड. शिवकुमार, इनामुल हसन, उमा याचा पुढाकार असेल मेधा पाटकर सहयोग देतील. विविध राज्यांमधूनही यात्रा काल्या जातील. 3 ते 11 नोव्हेंबर महारष्ट्रात नशामुक्त भारत आंदोलन साकल यात्रा निघेल. डिेंबरच्या दुसऱ्या आठवड्यातमिनाडुएस. पी. उदयकुमार यांच्या नेतृत्वाखाली समुद्रकिनाऱ्याने यात्रा काढली जाईल. 15 ते 25 डिसेंबर या काळात मध्य प्रदेशात सिंगरौलीपासून मामा बालेशेअर दियालपर्यत यात्रा निघेल. शाळा-कॉलेजांमधून चित्रपटांद्वारे प्रचार- प्रसार केला जाईल. युवसेच विद्यार्थ्यांसाठी स्पर्धांचे आयोजेले जाईल. 6 डिसेंबर बाबासाहेबांच्या महापरिनिर्वाण दिनी बाबरी मशिद विध्वंस केला गेला त्याला धरून दलित आणि अल्पसंख्यांच्या संघटांना घेऊन नशामुक्त प्रचार कार्यक्रम,ंमेलनर्वत्र आयोजित केली जातील. संविधान दिनाच्या निमित्ताने 20 ते 26 न्हेंबया काळात संविधान-अधिकार याबद्दन विशेषत: संविधानातील लम 47चे पालन करण्याबाबत अभियान चवले जाईल. दरम्यान देशभरात आपापल्या स्थानीक लोकप्रतिनिधिंनाही नशामुक्त भारत आंदोलनात सहभागी करून घेण्याचा प्रयत्न वा त्यांचे समर्थन मिळवण्याचा प्रयत्न करावा -  नशा और शराब पर चाहिए जवाब  सामाजिक माध्यमांमधून प्रभावी अभियान चवण्याची जबाबदारी तमिनाडुच्या जगदीशन, कन्नन आणि उमा यां घेतली े. न. भा. आ. लोकशाहीच्या आधारावर लोकशक्तिच्या जोरावर चालेल. आंदोलनाची उद्दिष्टे आणि कार्यरचना मान्य आसणाऱ्या देशभरातील जनसंघटा, संस्था आंदोलनाचे भासद होऊ शकतात. 1 जुलैला स्थापन झालेली आंदोलनाची राष्ट्रीय कार्यकार समिती यापुढेही कार्यरत राहील. अन्य मान्यवर, अनुभवी, जेष्ठ तसेच प्रेरणा देणारे उत्साही सभासद जोडता येतील. यातील विविध राज्यांमधील सभासद आपापल्या राज्यात कार्यकारी समिती स्थापन करू शकतात. समिताने कायदेशीर बाबींचा अभ्यास व कार्यवाही करावी. राजकीय प्रभाव, दबाव मैदानी संघर्ष अहिंसक मार्गानेच करावे. सर्वच समित्यांमधून महिलांना किमान 50% प्रतिनिधीत्व राहील. या प्रमाणे जिल्हा आणि तालुका पातळ्यांवरही समित्या कराव्या. गावागावातून चालणाऱ्या कार्यक्रमांमधील सक्रीय सदस्यांना या समित्यांमध्ये स्थान द्यावे. येत्या काळात एक राष्ट्रीय महिला संमेलन तसेच विभागीय/राज्यस्तरीय महिला संमेल आयोजित केली जातील. आंध्र प्रदेशात व तेलंगणात संध्याबहन, महाराष्ट्रात मनीषा काटे, वर्षा विलास व परोमिता गोस्वामी, मध्य प्रदेशात अड. आराधना भार्गव, केरळात अजिता, नलिनी आणि सारा जोसफ, तमिनाडु गीता रामकृष्णन आनंदीअम्मा यांनी पुढाकार घ्यावा. प्रत्येक राज्य सर्वधर्मसमभावी धर्मगुरु, आध्यात्मिक व्यक्त, संस्था यांनाही या कार्यात सामील करून जनजागरण व लोकशक्त बळकट करण्याचा आग्रह धरावा. राष्ट्रीय स्तरावर जाणकार अभ्यासकाच्या समूहाने सर्व राज्यांच्या अबकारी धोरणांचा सेच कायद्यांचा भ्यास करून राज्यस्तरीय दारूबंदी व नशाबंदी विरोधी सशक्त कायदायाबाबत एक आदर्श मसदा तयार करावा. दारूबंदी नशामुक्ती यांचा शालेय अभ्यासक्रमात समावेश करण्याबाबत पूर्ण प्रयत्न केले जातील. दारुबंदी बरोबरच व्यसन मुक्त केंद्र, अल्कोहलिक एनोनिमस या सारखे सामक उपक्रमांनाही चालवावे.भासद संस्था/संघट यांनी वार्षिक सदस्यता शुल्क 500 रूपय द्यावे. प्रत्येक संस्था/संघट यांनी आपल्या कार्यक्षेत्रातून सालीना १० रुपये देणारे व्यक्तिगत सदस्य तसेच निधी संकलन करावे. मध्यवर्ती बँक खाते सुरू होईपर्यंत दिल्ली भूपेंद्र सिंह रावत, मधुरेश कुमार व अन्य व्यक्तिंच्या नावे संयुक्त खाते चालवावे
डॉ. सुनीलम, आराधना भार्गव , टी. आर. आठ्या, भूपेंद्र सिंह रावत, संपर्क: टी. आर  आठ्या 9425493151
नशामुक्ती कायदा न करणारे शासन – खुनी आहे
12 ऑक्टोबरला डॉ राममनोहर लोहिया स्मृती दिनाला यात्रा भोपालमध्ये दाखल झाली. गांधी भवनमध्ये दिवसभर कार्यक्रम झाला. यात 15 राज्यांमधील 1000 प्रतिनिध सहभागी झाले होते. कार्यक्रमची सुरवात राष्ट्र सेवा दल  नर्मदा बचाओ आंदोलनांच्या समूहगीतांनी झाली. किसान संघर्ष समितिचे प्रदेश उपाध्यक्ष एड. आराधना भार्गव (छिंदवाड़ा), डॉ ए के खान (कटनी), इंसाफचे टी आर अठया (बेगमगंज), नर्मदा बचाओ आंदोलनच्या कमला यादव (बड़वानी), दिनेश कुशवाहा (महू), अमरदास (महू), लीलाधर चौधरी (देवास), कृष्णकांत विश्वकर्मा (आष्टा), गांधी भवनचे सचिव दयाराम नामदेव, संगनीची प्रार्थना मिश्रा, एका संघटेच्या निधि, अविद्या विमुक्ति संस्थानचे संजयकुमार (भोपाल), भ्रष्टाचार विरोधी मोर्चाचे बलबंत सिंह यादव, रचना रघुवंशी (अशोकनगर),पवन श्रीवास्तव (आरोन), जन सेवा संस्थानचे अनिल भार्गव, स्वराज अभियानचे विनोद शर्मा (ग्वालियर), किसान मोर्चाचे इंद्रजीत सिंह (रीवा), विंध्य जनांदोलन समर्थ समूहाचे उमेश तिवारी (सीधी), मुनीन्द्र तिवारी (शहडोल), राजेश सोनी (छतरपुर) जिल्ह्यांचे प्रतिनिधी उपस्थित होते.
नशा मुक्त भारत आंदोलनाचे राष्ट्रीय संयोजक डॉ सुनीलम म्हणाले सरकारने बिहारसारखा कडक कायदा करूदारू पिणारे, पाजणारे, बनवणारे आणि विकणारे या सर्वांना कमीत कमी 5 वर्षांचा तुरूंगवास आणि 5 लाख रुपये दंडाची शिक्षा करणारा कायदा करावा नाही तर मध्यप्रदेश येत्या ५ वर्षात झिंगणारा प्रांत म्हणून प्रसिद्ध होईल. र्व खासदारांनी आपापल्या पंतप्रधान आदर्श गाव योजनेतील गावे नशा मुक्त करण्याची घोषणा करावी. नशामुक्त गावांना 1 ोटी विकास नि देण्याची योजना अविलम्ब लागू करावी अशी मागणी त्यांनी केली. मध्यप्रदेशातील 25 जिल्ह्यामधून 15 डिेंबपासून एक यात्रा सुरू ेली जाईल आणि तिची समाप्ती समाजवादी चिंतक मां बालेश्वर दयाल यांच्या परिनिर्वाण दिनी 25 डिसेंबला बामनिया येथे होईल. 
आराधना भार्गव म्हणाल्या की – खुलेआम दारू विक्री करत सरकार संविधानाच्या कलम 47 च्या चिंध्या चिंध्या करत आहे, हे अनैतिक, समाजद्रोही आणि घटनाविरोधी काम आहे. इंसाफचे टी आर अठया यांनी शालेय पाठ्यक्रमात नशेच्या दुष्प्रभावांबाबत व नशाबंदीबाबत धडे असावेत अशी मागणी केली. कर्नाटक मधील माजी आमदार आणि विधानसभा उपाध्यक्ष बी आर पाटम्हणाले की सरकारकडे इच्छाशक्त असेल तर महसूलासाठी दारू सोडून अन्य पर्यायी मार्ग सापडतील. निवडणुकांमध्ये सुधारणा होण्यासाठीही दारुबंदी आवश्यकत आहे. कारण दारू माफियांनी निवडणूक प्रक्रियांवरच गंभीर प्रभाव पाडायला सुरूवात केली आहे. गुजरातचे भरतसिंह म्हणाले गुजरातमध्ये दारूबंदी कायदा ागू झाल्यानंतरही खुलेआम दारूविक्री चालू आहे आणि त्यातून बकारी अधिकारी आणि राजकीय पुढारी मिळून ोट्यावधींचे घपले करत आहेत. केर जन आंदोलनांच्या राष्ट्रीय समन्वयाचे संयोजक इसाबिन म्हणाले की केरळच्या नव्या सरकारने मागील सरकारच्या दर वर्ष 10% दारूविक्रीत कपात करण्याचा निर्णय पालथा पाडला आहे. त्याविरोधात अन्य पक्ष एकजट होऊन संघर्ष करत आहेत. फादर वर्गीस तसेच असंगठित श्रमिकांच्या राष्ट्रीय फडरेशनच्या अध्यक्ष गीता रामकृष्णन म्हणाल्या शहीद पेरुमल यांच्या प्रेरणेने युवाकांच्या आंदोलनामुळेमिनाडु दारुबंदीचा मुद्दा आज महत्त्वाचा झाला आहे. प्रत्येक जिल्ह्यात महिला दारुबंदीसाठी संघर्ष करत आहेत. 
शशि पेरुमल यांचे पुत्र विवेक पेरुमल म्हणाले की माझ्या वडिलांचे बलिदान वाया जाणार नाही ते अमर झाले आहेत- आज तमिनाडुच्या पोरापोराच्या तोंडी शहीद पेरुमल यांचे नाव आहे. सीधीचे उमेश तिवारी म्हणाले की आपण लोकांच्या नैसर्गिक संसाधनांच्या लूटीच्या विरोधात लढतो, सरकार आणि दारूमाफिया मिळून लोक संसाधन पूर्णपणे नष्टभ्रष्ट करायला लागले आहेत ते रोखण्यासाठी हा लढा आहे.

मेधा पाटकर म्हणाल्या की ही यात्रा आज संपते म्हणजेचसर्‍या दौऱ्याची सुरुवाम्हणायला हवी. येत्या निवडणूकीत मध्य प्रदेश व प्रत्येक राज्यात दारू आणि नश यांच्या पासून मुक्ती हा मुद्दा नक्की लक्षवेधी ठरेल. ज्या राज्यांनी लोकांच्या रक्तात नशा भरून आली साधन संपत्ति वाढवली आणि विकास केला अशा मारलेल्या गमजा फोल आहेत. त्यांना जनत खासकरून महिला पुढे येऊन चांगला धडा शिकवल्याशिवाय राहणार नाहीत. नर्मदेच्या काठी नशामुक्त करू अशा ढोंगबाज घोषणा सरकार करत आहे. मध्य प्रदेश सरकार लोकांना केवळ धरणाच्या पाण्याखालीच बुडवत नाही तर र्व गाव वस्त्या आणि तेथील जनतेला दारूच्या लोंढ्यात बुडवायला सरकार निघाले आहे. राष्ट्रीय यात्रेच्या ऱ्या दौऱ्यात 15 ते 30 जानेरी साबरमती आश्रम अहमदाबाद ते राजघाट दिल्ली जायचे आहे. उत्तर प्रदेश, राजस्थान, गुजरात, हरियाणा व दिल्ली या राज्यांमधून नशामुक्त भारत आंदोलनाचे आवाहन पोचेल. 20 ते 25 नोव्हेंबर या काळात देशभरातील लोकप्रतिनिधींना, जनसमूहांना, संघटांना भेटून घटनेच्या 47व्या कलमाचे पालन करण्याबाबत एक ताकद उभी केली जाईल. गावापासून देशापर्यंत आंदोलन करत महिला शक्ती जागृत करत सरकारांना आपण सांगू की तुम्ही नशाबंदीचा कडक कायदा आणला नाहीत तर तुम्ही जनतेचे मारेकरी ठरता, आम्ही जनतेच्या मारेकऱ्यांना मत देणार नाही.
विविध गावांमधून आलेल्या दारूबंदीसाठी हिंमतीने कार्य करणाऱ्या महिलांचा सत्कार करण्यात आला.  त्या म्हणाल्या की दारूमाफिया, दलाल वारंवार आम्हाला धमकावत असले तरी आम्ही न घाबरता आमच्या मुलांचे आयुष्य चांगले व्हावे म्हणून कुर्बानी द्यायलाहा याआहोत. राजस्थान शराब मुक्ति आंदोलनाचे सवाईसिंह म्हणाले राजस्थानमधील माजी आमदार गुरुचरण छावड़ा यांचा 17 दिवसांच्या उपोषणात झालेल्या्यूने राजस्थानला खडबडून जागे केले आहे. राजस्थानात शेडो संघटएकत्रितपणे दारुबंदी आंदोलन चवत आहेत. शराबबंदी संयुक्त मोर्चा, छत्तीसगढ़चे निश्चय वाजपेयी, तमिलनाडु शराब बंदी आंदोलनाचे शिवकुमार, एकता परिषदचे रनसिंह परमार, अविद्या विमुक्ति संस्थानचे संजय कुमार, ग्लोल फॅमिली हिमाचलचे बलबंत सिंह यादव, ग्राम रक्षा दल महाराष्ट्रच्या  मायाताई चौरे, अरुल डॉस (तमिलनाडु), कृषि बचाओ मोर्चा उत्तरप्रदेशचे राघवेंद्र, जन संघर्ष वाहिनी दिल्लीचे भूपेंद्रसिंह रावत, खुदाई खिदमतगार पुड्डुचेरीचे इनामुल हसन यांीही आपापले मुद्दे मांडत लोकांच्यात चेतरा जागृताचे काम केले.
नशा मुक्त भारत – सशक्त भारत

विशेष दखल –
बिहार उच्च न्यायालयाने राज्यात दारूबंदी कायदा रद्द करायला लावलेला नाही
अपप्रचारकांपासून सावध रहा
पटणा उच्च न्यायालयाने दिलेल्या निकालाबाबात दारूचे पुरस्कर्ते आणि दारु उत्पादक माफिया माध्यमांना हाताशी धरून खोटारडेपणाची राळ उठवत आहेत. जणू काही न्यायालयाने हा कायदा रद्द करवला आणि आता राज्यभर मनमुराद दारू विक्री सुरू झाली असल्याच्या खोडसाळ बातम्या पसरविल्या जात आहेत. बिहार राज्यभर सर्वजणांनी - विशेषत: महिलांनी या दारुबंदी कायद्याचे मन:पूर्वक स्वागत केले आहे. एप्रिल २०१६ मध्ये राज्यात दारुबंदी कायदा घोषित झाला. त्यात जी कलमे जाचक असल्याचे लोकांनी म्हंटले त्या कलमांमध्ये ऑगस्ट महिन्यात सुधारणा करण्यात आल्या. यावर ७ सप्टेंबरला राज्यपालांनी मान्यतेची सही केली. सही होण्या अगोदर दाखल झालेला खटला त्या तांत्रिक कारणाने स्वीकारला गेला होता. मात्र आता स्वाक्षरी झाल्याने या कायद्याच्या अंसलबजावणाचा तांत्रिक आडकाठी दूर झाली आहे, असे न्यायाधीशांच्या निदर्शनास आणून दिले गेले. पटणा उच्च न्यायालयाचे मुख्य न्यायाधीश नवनीती प्रसाद यांनी – दारू पिणे हा मूलभूत अधिकार असल्याचे याचिकाकर्त्यांचे म्हणणे फेटाळून लावले आहे तसेच राज्य शासनाने आपल्या अधिकारकक्षा ओलांडल्या असल्याचा दारुबंदी विरोधी कायद्याच्या विरोधकांचा दावाही फेटाळून लावला. बिहार सरकारच्या दारूबंदी निर्घाराचे स्वागत नशा मुक्त भारत आंदोलनाने केले आहे. मुख्यमंत्री नीतिश कुमार तसेच लालू प्रसाद यांना न्यायप्रिय बिहारी जनतेचा भरघोस पाठींबा आहे. तेव्हा या नेत्यांनी या कायद्याबाबत काही तडजोड करू नये अशी मागणी आंदोलनाने केली.

 Nasha Mukta Bharat Andolan’s National Yatra Begins From Kanyakumari to Bhopal
Kanyakumari | October 2, 2016: Nasha Mukta Bharat Andolan’s National Yatra has begun today from Kanyakumari to fight for strong enactments and mass mobilisation. Tamilnadu being the State where after the martyrdom of Gandhian Sasi Perumalji, a movement of youth and others emerged, compelling the political parties to take a position, a large number of people gathered at Gandhi Mandapam, to waive national flag in support of Yatra.  The Yatra will proceed from Tamilnadu to Kerala (Trivandrum, Thrissurl and Palakkad), Andhra Pradesh & Telangana, Karnataka, Maharashtra and Madhya Pradesh to end with a large gathering at Bhopal. Paying homage to Mahatma Gandhi and Kamaraj, the first Chief Minister of Tamil Nadu, a team of about 250 representatives of 20 organisations participated. Mr. Vaiko leader of MDMK supported the movement.

The speakers included Dr. Sunilam, Arun Shrivastava, Geeta Ramakrishnan, Late Sasi Perumal’s son Vivek, S.P. Uday Kumar (People's Movement Against Nuclear Energy), and others. Mr. Inamul, Arul, Adv. Shiv Kumar were facilitated as initiators of the movement in Tamilnadu. Everyone reminded the word that all religions to preach prohibition.

Medha Patkar spoke and gives a pledge to take the movement forward in compliance with article 47 of The Indian Constitution. The spirits were high and Salsabil student’s further uplifted the same.

Nasha Mukta Bharat Andolan Upholds New Anti Liquor Act Of Bihar, Executed From Today High Court Verdict Has Not Banned The New Act.

The news on the judgment by the Patna High Court is misinterpreted and widely circulated by the promoters and liquor mafias & probably, the media involved. There are contradictory description and publishing of news in the media, not only in Bihar but in almost all the states. Since this new Bihar law is upheld by common people, especially women in big way, across the country and theNasha Mukta Bharat Andolan, we owe an explanation, on the same.

The judgment of Patna High Court is decided on its position related to the fundamental rights issue. While the Chief Justice has rejected the argument that drinking is a fundamental right against the opinion of the other judge, Justice Navniti Prashad. The judgment is based on the draft bill of April 2016 which was signed and approved by the Governor, Bihar on September 7th. The August amendments brought in some amendments to reduce harshness in certain clauses. More over the new Act of 2016 was then not signed by the Governor when challenged before the beneficiary but today it’s a legislative act which cannot be considered as misusing the executive process in a blind way.

In anyway Bihar government and all of us are determined to promote and press for a movement that would certainly go beyond law, to get Article 47 of the Indian Constitution implemented.Nasha Mukta Bharat Andolan is to consult various organizations and lawyers to take the legal battle further ahead. We hope the government of Bihar, Nitish Kumar Ji & Lalu Prashad Ji will not compromise on their commitment which has mass support from the judicious people of Bihar.


For further details, please contact: Uma (9971058735)

नशा मुक्त भारत आन्दोलन बिहार के नशाबंदी कानून के साथ खड़ा है

उच्च न्यायालय ने बिहार के आज लागू हुए नए कानून पर रोक नहीं लगायी है

नशा मुक्त भारत आन्दोलन
6/6, जंगपुरा- बी, मथुरा रोड, नई दिल्ली 110014
nmbaindia@gmail.com | 011 2437 4535
राष्ट्रीय संयोजक: मेधा पाटकर , nba.medha@gmail.com­



त्रिवेंद्रम, केरल। 2 अक्टूबर 2016: नशा मुक्त भारत आन्दोलन यात्रा आज 2 अक्टूबर को गाँधी जयंती के अवसर पर कन्याकुमारी से शुरू हुई। तमिलनाडु एक ऐसा राज्य है जहाँ गाँधीवादी शशि पेरूमल की शहादत के बाद युवाओं एवं आम लोगों के द्धारा सशक्त जन आन्दोलन चलाया गया जिसके चलते राजनीतिक दलों को शराबबंदी को लेकर अपनी भूमिका स्पष्ट करनी पड़ी। कन्याकुमारी स्थित गाँधी मंडपम में आज सैकड़ों शराबबंदी समर्थकों ने गाँधी जी को पुष्पांजलि अर्पित करने के बाद राष्ट्रीय ध्वज के साथ राष्ट्रीय यात्रा शुरू की। न. मु. भा. आ. की राष्ट्रीय संयोजक मेधा पाटकर ने कहा कि गाँधी जी के सपनों के भारत की बुनियाद में शराबबंदी मुख्य थी जिसकी सरकारों द्धारा अवहेलना की गई। उन्होंने कहा कि शशि पेरूमल , गुरुचरण छाबरा एवं ए. टी. बाबू की शहादत की प्रेरणा से देशभर में 1 जुलाई से न. मु. भा. आ. शुरू किया गया जिसका मुख्य उद्देश्य देश में विभिन्न राज्यों में बिहार जैसा कड़ा शराबबंदी कानून लागू कराना तथा जनजागरण करना है।
 तमिलनाडु के प्रथम मुख्यमंत्री कामराज जी की पुण्य तिथि पर एम. डी. एम् के. के नेता, पूर्व सांसद वायको ने कहा कि तमिलनाडु के महान नेता कामराज ने तमिलनाडु को शराबबंद कर चलाकर दिखाया था। आज फिर से कामराज युग की ओर लौटने की जरुरत है ताकि युवा युवा पीढ़ी को बचाया जा सके।  समाजवादी समागम के राष्ट्रीय संयोजक डॉ. सुनीलम ने कहा कि गुजरात में मोरारजी भाई ने शराबबंदी लागू कर प्रदेश के विकास की बुनियाद रखी जिसे सभी राज्य सरकारों ने आगे बढाया। इसी तरह नीतीश कुमार बिहार को बिना शराब के आबकारी शुल्क के चला रहे हैं।  कामराज ने तमिलनाडु में शराबबंदी कर इसकी शुरुआत की थी जब तमिलनाडु, गुजरात और बिहार बिना शराब बिक्री कर टैक्स के बिना चलाया जा सकता है तो देश के अन्य राज्य क्यों नहीं। उन्होंने कहा कि गांधी जी के शब्दों में पाप की कमाई से सरकार चलाना बंद करना चाहिए।
जनता दल यू के राष्ट्रीय महामंत्री अरुण श्रीवास्तव  ने कहा कि बिहार के मुख्यमंत्री एवं जनता दल (यू) के राष्ट्रीय अध्यक्ष नीतीश कुमार ने इच्छाशक्ति का परिचय देते हुए शराबबंदी का कड़ा कानून लागू किया है। इस कानून के बारे में भ्रम फैलाया जा रहा है। उन्होंने कहा बिहार की जनता विधान सभा द्वारा पारित कानून के साथ खड़ी है सरकार के पीछे हटने का सवाल ही पैदा नहीं होता।
 जनता दल यू के राष्ट्रीय महामंत्री सदाशिव मखदूम ने कहा की स्कूलों के पाठ्यक्रम में नशाबंदी को आवश्यक तौर पर जोड़ा जाना चाहिए तथा स्कूल के छात्र छात्राओं को नशे, शराब के दुष्प्रभाव की जानकारी दी जानी चाहिए ताकि देश में नशा मुक्त पीढ़ी तैयार की जा सके। राष्ट्रीय असंगठित मजदूर संघ तथा निर्माण मजदूर पंचायत संगम की राष्ट्रीय संयोजक गीता रामकृष्णन ने कहा कि जन आंदोलनों के राष्ट्रीय समन्वय से जुड़े देश के विभिन्न संगठन अपने-अपने राज्यों में शराबबंदी के लिए संघर्ष कर रहे हैं, उन्हें एकजुट कर राष्ट्रीय संघर्ष खड़ा करने के लिए यह यात्रा निकाली जा रही है। कुडनकुलम के संघर्ष के नेता एस. पी. उदय कुमार ने पर्यावरण क विध्वंश और विकास की असली लड़ाई के साथ -साथ शराबबंदी की लड़ाई लड़ने के लिए आगे आए हैं ।कृषि भूमि बचाओ मोर्चा उत्तर प्रदेश के नेता राघवेंद्र ने कहा कि देश का वंचित दलित आदिवासी तबका नशे से सर्वाधिक प्रभावित है, इससे  मुक्ति का रास्ता देश के समक्ष प्रस्तुत करने के लिए यह यात्रा निकाली जा रही है। अविद्या विमुक्ति संस्थान के अध्यक्ष संजय कुमार ने कहा कि बिहार की महिलाओं ने शराबबंदी का रास्ता प्रशस्त क्या है, अब देश की महिलाएं एकजुट होकर राष्ट्रीय स्तर पर शराब बंदी लागू कराएंगी।यात्रा शुरू होने से पहले देशभर से 50 संगठन के 300 कार्यकर्ताओं ने कामराज की मूर्ति पर पुष्पांजलि दी। कार्यक्रम के दौरान शशि पेरुमल के सुपुत्र विवेक के साथ- साथ इनामुल हसन एडवोकेट शिवा कुमार अरुण दोष का तमिलनाडु में विशेष सम्मान किया गया। संसाधन के छात्रों द्वारा गीत प्रस्तुत किया गया। पीस फोरम, कन्याकुमारी के शेख अब्दुल्ला, जन आंदोलनों के राष्ट्रीय समंवाव, तमिलनाडु की संयोजक गैब्रिल, खुदाई खिदमतगार की आनंदी अम्मा, बलवंत सिंह यादव, अनबू रामाजेयम, पी मुर्थुकुमाराम, आर. लीलावथी यात्रा में शामिल थे तथा सभी द्धारा यात्रा को संबोधित किया गया।          
नशा मुक्त भारत आंदोलन में प्रेस विज्ञप्ति जारी कर उच्च न्यायालय पटना के निर्णय पर टिप्पणी करते हुए कहा है कि इस संबंध संबंध में भ्रामक प्रचार किया जा रहा है जिसमें शराब माफिया की मुख्य भूमिका नजर आती है कानून संबंधी जो खबरें छपी है उसे ऐसा लगता है कि शराबबंदी कानून पर रोक लग गई है तथा अब शराब बिक्री स्पीड चालू हो जाएगी बिहार के साधारण नागरिक शराबबंदी कानून के साथ है विशेष तौर पर महिलाएं बढ़-चढ़कर कानून के पक्ष में है नशा मुक्त भारत आंदोलन ऐसी स्थिति क्यों बनी यह जानना चाहता है पटना उच्च न्यायालय मूलभूत अधिकारों को लेकर फैसला दिया है परंतु मुख्य न्यायाधीश श्री शराब पीने के मूलभूत अधिकार को अस्वीकार किया है उन्होंने निर्णय अप्रैल 2016 के बिल को लेकर दिया है वह कानून अगस्त 2016 में संशोधित हुआ जिसका अनुमोदन 7 सितंबर को राज्यपाल द्वारा किया गया वह बदला कानून ही आज 2 अक्टूबर के रोज लागू किया गया है अगर मैं कुछ अनुच्छेदों के कड़े प्रावधानों को संशोधित किया गया था इसे न्यायालय में चुनौती दी गई लेकिन यह नहीं कहा जा सकता कि विधान सभा द्वारा पारित कानून कार्यपालिका को  दुरुपयोग का अवसर देता है हम संविधान के अनुच्छेद 47 को लागू करना चाहते हैं हम सरकारों से कड़े शराबबंदी कानून बनाने और लागू करने के लिए सतत रूप से संघर्ष करने के लिए प्रतिबद्ध है नशा मुक्त भारत आंदोलन अंय संगठनों अधिवक्ताओं को लेकर महावीर कानूनी लड़ाई को की रूपरेखा तय करेगा हम उम्मीद करते हैं कि नीतीश- लालू की बिहार सरकार किसी भी तरह कोई समझौता नहीं करेगी तथा बिहार की जनता के शराबबंदी के लिए समर्थन का सम्मान करेगी।

संपर्क
उमा
9971058735
  -----------------------------
NMBA yatra’s 2nd day: 

Thousands of students pledge to 

fight liquor & drugs


Let the Literate state of Kerala 

not become a Liquorate state – 

Medha patkar


Girls should pledge not to marry 

alcoholic men – Dr. Sunilam

Pallakad, Kerala, 3rd October 2016: NMBA’s national tour entered the 2nd day today and covered 5 programmes in the rural and urban areas both.

NMBA was welcome by the Thrissur district activists, including eminent social movements and Gandhian to student organizations. C.R.Neelakandan, Mr. Joby and others received  yatra team at the collectorate, with a large number of women and ­­­­­­­­­­­thanked for taking up the issue. They were happy that the illegal crushing in Mulayam was stopped by the collector through his order , when the news of the team with Medha Patkar coming to the district  was announced.

A protest meeting was held at the corporation office in Thrissur where the whole yatra team was felicitated. Sara Joseph, a well known feminist spoke on the gender injustice imposed and promoted by the state through its liquor business. The famous drum activist Mr.P.Kuttan Marar also came and supported the struggle for preserving morality in the society. The wife of V.Vasudevan Pillai the well known dramatist, A.P.Nuruddin from Kochi belonging to the palliative trust and other citizens came to support.

Bhupendra Rawat reminded the Keralites of their own struggle against bars which was successful and appealed them to continue the same.
Geetha Ramakrishnan spoke about the workers lives getting devastated due to liquor. Medha patkar condemned the LDF government’s decision to make beverage companies sell cheap liquor on ONAM.

In Vimala College about 2000 and more students were vibrantly listening to the appeal of the Yatrakaris. Medha Patkar spoke to them on the occasion of Golden Jubilee celebration, remembering their participation in the anti- cocacola struggle. She spoke about the need for youth empowerment for the Nasha Mukti Struggle. The next generation, will not excuse us if we continue to pour liquor and promote drugs on the children’s lives and not challenge the nexus between mafias, politicians and bureaucrats involved in this.

In another college at Alattor NSS units from six colleges participated. And all those hundreds of students also took pledge. On this occasion Dr. Sunilam challenged the girls by asking them not to marry the liquor addict boys as their husbands. Medha Patkar spoke on the inauguration of Prithvi Project with NSS units participating in the activities to save environment.Nasha Mukti Andolan is to keep our social cultural economic environs clean. She said the liquor and drugs is dividing societies and families promoting violence. NMBA stands for non violence and peace as its ultimate goals.
 NMBA has appealed to the state government of Kerala to follow the promise by the former UDF government to reduce the liquor shops closing down by 10 % every year.
The decision to provide cheap liquor for Onam like festivals was also wrong.
Yatra proceeded to Palakkad the centre for struggle against cocacola and corporate. An open pubic meeting was chaired by the former minister for health Mr.Kabir. Veluodi Venugopal of Plachimada struggle welcome the team and various organizations, including sarvodaya mandal, Madya Virodh Samiti, GAIL pipeline impact struggle, Student’s Islamic Orgnisation, Women’s Organisation, RTI activists and others declared their support.
Dr. Sunilam put forth before the audience the positive impacts of the Bihar Act which was declared and executed since yesterday 2nd of October. He appealed to women to be at the forefront and fight.
Geethamma saluted Plachimada strugglers and hoped that the working class will take the lead as they are the worst affected by liquor and drugs.
Medha Patkar said LDF government must review its decision. If there is a political will there will be a way. Social will of common citizens only can expect political parties to take a position.
Mr.Magdum of RSD, Raghavendra of UP, Anandi Amma of Khudai Khidmatgar and Mansaram Bhai of NBA were felicitated.
Adv. Shivkumar narrated his story and appealed to youth to join as volunteers.
Yatra proceeded to Coimbatore crossing the state border entering Tamil Nadu again.



contact 
Siva kumar, Arul Doss,  

Nasha Mukta Bharat Andolan
National Office: 6/6 (Basement), Jungpura-B, New Delhi 110014
nmbaindia@gmail.com | 011 2437 4535 | 9971058735 

Yatris take Pledge at Sasi Perumal’s Memorial

Salem, Tamilnadu, 4 october 2016:              
 National tour of Nashamukta Bharat Andolan has proceeded from Coimbatur (Tamil Nadu) to Salem and Chennai. A group of yatris with Dr. Sunilam moved out to Banglore (Karnataka) to attend the programme there to spread message.
In Coimbatur a number of organizations including prohibition Council sarvodaya Mandal, Unorganised Sector Worker’s Federation and those devoted to communal harmony participated in the meeting that went on till 10 at night. Dr. Markenday, former Vice chancellor of Gandhi Gram Rural University welcome the yatris and appreciated that people’s movement has taken up the humanitarian cause. Gandhians supported the cause, saying Gandhi believed stopping business of liquor would be his first task he would take up if he took to power.
Secular activists from Coimbatur were unhappy due to the communal attacks by the fundamentalists on each other. 
Medha Patkar warned the Tamilnadu government against giving oral promises during electoral campaign to bring in prohibition and not fulfilling  those .
Dr. Sunilam spoke about  the demand by people of Tamil Nadu which is ignored by the political parties, yet taken ahead by people’s action. He demanded a special scheme of incentives to the villagers/Panchayats which become liquor free.
 Mr. Gopalan, former communist leader, gave send off with a supportive message to fight for peace.
 Yatris visited Sasi Perumal’s village early morning, paid tribute to the martyr.  It was an emotionally charged atmosphere in the presence of the members of his family and community. His wife Mangalamma believes that her husband, late Sasi Perumal ji was so strong that he could never commit a suicide. The police enquiry ordered by the High court of Chennai also is not progressing with expected speed. Arrest the killers of Sasi Perumal, was one of the slogans given by yatris , .Sasi Perumal ji’s work as free homeopathic practitioner, his family donating land to the village school were indicators of his decade long social service. This martyr inspired youths of Tamil Nadu and all of us. Paying Tribute to Sasi Perumal ji the team vowed before his memorial ( Samadhi ) that they would strive to bring his dream true.
 In Salem, The students and faculty of Holy Cross School  established by Franklin Azad Gandhi. Raghvendra kumar from Uttar Pradesh who is  among yatris asked the students shed off Durgandhi to to Sugandhi. Dr. Jeevananda from Green movement welcome the yatra and said that they are taking the task of Gandhi and Periyar ahead against liquor and drugs. Medha Patkar gave a pledge and requested the pledge and requested the students to be prepared to join action which brings in better education for better life .She explained to the students the social,economic impacts and the need to keep away the addictives.
The team visited Franklin Azad Gandhi for whom Gandhi ji is GOD. He recited prayers and gave his blessings as well as food and support.
Tomorrow the Yatra will be in Chennai where the team plans to address the students as well as the urban poor.

For more details contact to
Inamul Hasan, Arul Doss, Ad. Siva Kumar
9092137718


Golden Telangana means Addiction - free Telangana
NMBA Yatra enters 6th day: Women’s organizations and people’s groups unite to make Telangana and India addiction-free

Hyderabad, 7th Oct: The yatra initiated by the national movement against addiction entered its 6th day today, as it stepped on the Telangana soil, where the historic 6 decades long struggle by millions of people including farmers, students, workers, intellectuals, progressive organizations led to formation of the Telangana state.

Addressing a hall full of citizens at Sundariah Vigyan Kendra were the Campaign leaders Medha Patkar, Dr. Sunilam and Mansaram Jat, (M.P.) Bhupendra Singh Rawat  (Delhi), Inamul Hasan (Puducherry), Arul & Anandiamma (Tamil Nadu), Raghvendra ( Bihar), Balwant Singh Yadav (Haryana), Sadashiv Maqdoom  (Maharashtra)  and many others. Prominent local leaders from Telangana who spoke on the occasion included Sandhya (Progressive Organization of Women), Venkat Reddy (M V Foundation and AAP),  Ashalata (AIDWA),  Sarvoday Prasad( Senior Sarvoday Activist) etc.

Medha Patkar saluted the courageous citizens, especially women of Telangana, who finally realized their dream of statehood. She said that the national campaign against intoxicants is taking ahead the constitutional mandate as per Article 47, which is infact the duty of lawmakers. She also spoke of the struggle of people in the Narmada Valley who are battling submergence by dams as well as by liquor. Intoxication must be done away with if we need a violence free and healthy society, she said. She called upon the Telangana people to wage another united battle with multi-pronged approach to end the govt. sponsored addiction terrorism. She remembered the sacrifices of anti-liquor activists Sasi Perumal (T.N), Gurucharan Das from (Rajasthan), Shri Babu (Karnataka) and said that we should draw inspiration from their sacrifices and Telangana must take the lead. She welcomed today’s order of the Supreme court staying the Bihar High Court’s order on the anti liquor law.     

Earlier in the day when Medha Patkar called upon veteran Telengana ideologue, Shri Keshav Rao Jadhav, he welcomed the Nasha Mukt Bharat Andolan as a very timely national intervention and said that all forms of intoxicating substances which loot, impoverish and kill people including the famous Gudumba (country liquor) should be done away with.  

Talking to the press, senior Human Rights activist Jeevan Kumar said that there have been 16 road accidents in the past four months, all due to alcohol. He pointed out that state sponsored alcoholism is a curse for the working classes and a gross human rights violation.  

Sandhya from POW challenged the deceptive politics of successive chief Ministers of AP and Telangana who betrayed millions of women and directly or indirectly promoted liquor sales in both the states. She highlighted the need for all organizations to come together to pressurize the state which lacks political will and said thatanti liquor and anti addiction campaigns are not just women’s issue but should every body’s concerns.She exposed the irony of the state whose excise day starts from 2nd Oct (Gandhi Jayanti). What is the reason for not giving the incentive of 1 laks to liquor free panchayats as per the state policy ,she questioned. She questioned the politics behind using liquor revenues for distribution of cheap rice. She called for a united battle against patriarchy and alcoholism. Even as the state policy mandates that there should not be a liquor shop within 100 meters radius of school or temple, she challenged the government’s approach in refusing to take actions on thousands of liquor shops on the ground that they are in the vicinity of private schools ( not govt) and ‘ non Endowment Temples !

Dr. Sunilam said that the NMBA is moving from strength to strength and in every city is greeted by thousands of people – students, youth, women, urban poor etc. With 150 organizations from 17 states, the Campaign will spread the fire and douse the political liquor mafia. He said that the state is responsible of the killing of 10 lakh people annually including by liquor, drugs, Gutkha, road accidents etc. He challenged all political parties not to sit on the fence and enter the battle ground or face the people’s wrath. He said Telengana is a classic example of the victory of democratic struggle and victory for the anti liquor campaign is certain if all campaigns unite together. He urged the participants from Telangana to join the culmination of the yatra at Bhopal in large numbers.
Ashalata (AIDWA) stated that AP and Telangana are competing to become number one state in promoting liquor instead of promoting people’s welfare. She said that this is not the Telangana for which students and youth fought. She also questioned that duality of anti addiction ads on the one hand and free promotion of alcohol and drugs through films.

Shri Venkat Reddy from MVF and AAP condemned the present Chief Minister for applauding the Excise Minister for increasing the liquor based revenue from 11,000 to 14,000 crores. He urged the gathering to remember the little faces of Ranjani, Ramya  and others who have become alcohol – induced road accident victims and call for a complete ban on intoxicants. Shri Nagesh, spokesperson of Congress Partyexpressed his solidarity with the national campaign and said that his party who certainly raise the issue in the coming days.

Ramakrishna Raju, NAPM AP and Telangana Convenor welcomed the statement of AAP and Congress representatives, but also insisted that these parties must come up with strong position statements against liquor and drugs and warned that people’s groups would condemn any shifting positions when parties are in power and in opposition.

Sarvoday Prasad said that liquor is the state weapon to subjugate people to bondage, loot the income of the poor and keep them away from questioning and challenging the corrupt political economy.

Youth leader Inamul Hasan from Khudai Khidmatdar insisted that lasting peace is possible only when addiction ends. He spoke of liquor and drugs on the poor, dalits, minorities, women etc. and called for a complete ban. He also pointed to the success of the 115 days (3,000 km) long awareness yatra in Tamil Nadu which led to closure of 500 shops. 

Medha Patkar and others released a booklet on the occasion written by young activist Gaurav from Kakinada on the anti-liquor campaign. Many Participants from Aman Vedika, APSA, United Forum for RTI, POW, Human Rights Forum, CHATRI, NAPM etc. participated and unitedly took a candle light pledge to take the Nashamukta Bharat Andolan to every corner of Telangana and the country and rid the nation of the ills of  addiction. The activists thanked the local citizens for their support, participation, including Shri Goud, Bilal Bhai and others who made all the arrangements. The yatris proceed towards Nagpur and Yavatmal for its 7thday, to interact with thousands of youth and citizens over there. 

For more contact 
Bilal, Imamul Hasan, Arul Doss, Uma, Zaved 
9971058735  


हजारों महिलाओं ने वर्धा, चंद्रपुर तथा गढ़छिरोली की तरह भारत को भी नशामुक्त बनाने का लिया संकल्प
नशा मुक्त भारत आन्दोलन की राष्ट्रीय यात्रा का आठवां दिन


पुषद, महाराष्ट्र। 9 अक्टूबर 2016:
नशामुक्त राष्ट्रीय यात्रा के आठवें दिन यात्रियों द्धारा सामाजिक कार्यकर्ता मेधा पाटकर तथा डॉ. सुनीलम के नेतृत्व में यवतमाल के खुटाड़ा, जोड्मोहा, द्धारहा, दिगरस आदि गावों का दौरा किया गया। राष्ट्रीय सेवा दल के सदाशिव मगदूम, जन संघर्ष वाहिनी के भूपेन्द्र सिंह रावत तथा जगमोहन सिंह रावत, जन आंदोलनों के राष्ट्रीय समन्वय तमिलनाडु के प्रबंधक अरुल डोस, शराब और ड्रग्स के खिलाफ जन आन्दोलन से मुथुकुमारन, शिवाजी मुथुकुमार, खुदाई खिदमतगार से इनामुल हसन, आनंदी अम्मा, बलवंत सिंह यादव, नर्मदा बचाओ आन्दोलन से मन्साराम जाट तथा शोभाराम भाई यात्रा में शामिल थे  सभाओं का संचालन तथा यात्रियों का स्वागत स्वामिनी जिला दारूबंदी अभियान के महेश पवार, मनीषा काटे, आनंद कटकोज्वर, अशोक, मोहन राठोड़, बालाजी कदम, स्वप्निल तथा साथियों द्धारा किया गया
स्वामिनी जिला दारूबंदी के महेश पवार, पहले से ही अपने क्षेत्र में नशामुक्ति अभियान चला रहे हैं  उन्होंने कुछ समय पहले उस क्षेत्र की महिलाओं के साथ मिलकर 150 दिनों की पदयात्रा निकाली महाराष्ट्र के तीन जिले (वर्धा, चंद्रपुर, गद्छुरोली) नशामुक्त हैं, महेश पवार ने   महिलाओं से उन्ही प्रतिनिधियों को वोट देने की अपील की जो नशामुक्त भारत निर्माण की बात करे तथा इन तीन जिलों की तरह महाराष्ट्र तथा भारत को नशामुक्त बनाये    
मनीषा काटे ने कहा कि नशाबंदी के खिलाफ ये सिर्फ अभियान ही नहीं बल्कि संघर्ष है  उन्होंने बताया की यवतमाल के कोपड़ी गांड को आत्महत्याओं का जिला कहा जाता है क्योकि यहाँ हर साल 4000 लोग आत्महत्याएँ करते हैं जिसका एक प्रमुख कारण नशा है   इसलिए हम लगातार दो सालों से नशामुक्ति के लिए लड़ रहे हैं
  समाज सेविका मेधा पाटकर ने सभाओं को संबोधित करते हुए कहा कि ग्रामसभा लोकसभा से ऊँची है और उससे भी बड़ा है इसमें महिलाओं का योगदान क्योंकि नारी सहभाग के बिना हर बदलाव अधूरा है उन्होंने उपस्थित सभी महिलाओं को शपथ दिलाई तथा पूर्ण दारुबंदी कराने का संकल्प लिया
द्धाराहा में पंकजपाल महाराज द्धारा गीत गाकर यात्रियों का स्वागत किया गया  पुलिस इंस्पेक्टर अनिल गौतम सभा के मुख्य अतिथि थे क्योंकि उन्ही के सहभाग से स्वामिनी जिला दारुबंदी अभियान आगे बढ़ रहा है अनिल गौतम ने अपने कार्यकाल में अवैध शराब की दुकानें बंद कराने का जिम्मा लिया तथा इसका सकारात्मक परिणाम भी उन्हें मिला    
 डॉ. सुनीलम ने सभा को संबोधित करते हुए कहा कि  पूर्व प्रधानमंत्री मोरारजी देसाई के नेतृत्व में गुजरात नशामुक्त हुआ तथा तमिलनाडु के प्रथम मुख्यमंत्री कामराज के नेतृत्व में तमिलनाडु में 500 शराब की दुकानें बंद  हुई तो यवतमाल और भारत भी नशामुक्त घोषित हो सकता है 
दिगरस में रवि राउत नशाबंदी मंडल महाराष्ट्र की वर्षा विलास ने कहा कि यवतमाल कि महिलाएं यदि महेश भाई के साथ संघर्ष करती रहेंगी तो हमारी कभी हार नहीं होगी  उन्होंने कहा जब तक नशाबंदी नहीं होगी तब तक हमारा विकास नहीं होगा
दारू मुक्ति आन्दोलन के भाई रजनीकांत ने भी नशामुक्त भारत आन्दोलन का समर्थन किया
रजनीकांत 5-6 सालों से नशामुक्ति की लड़ाई लड़ रहे हैं, उन्होंने कहा कि नशाबंदी के साथ- साथ नशामुक्ति भी होनी चाहिए तथा महाराष्ट्र सरकार द्धारा 1949 का कानून लागू कर दिया जाये


संपर्क
महेश पवार, मनीषा बाटे, इनामुल हसन, उमा , जावेद
9092137718    


युवा पीढ़ी को बचाने के लिए नशामुक्ति की आवश्यकता 

नशामुक्त भारत आन्दोलन की पुसद में युवा महारैली  



पुसद, महाराष्ट्र ।10 अक्टूबर 2016
नशा मुक्त भारत आन्दोलन की राष्ट्रीय यात्रा के नौवें दिन पुसद में समाज सेविका मेधा पाटकर तथा महेश पवार के नेतृत्व में महारैली निकाली गई जिसमें 5000 से भी ज्यादा स्कूल, कॉलेज विद्यार्थियों, स्थानीय नागरिकों, विभिन्न संस्थानों ( स्वामिनी जिल्हा दारुबंदी अभियान, स्वाभिमानी शेतकरी संगठन, गुरुदेव सेवा मंडल, नशाबंदी मंडल महाराष्ट्र राज्य, दारू मुक्ति आन्दोलन, किसान एकता मंच, श्रमिक एलगार) तथा राजनीतिक पार्टियों (राष्ट्रवादी कांग्रेस कांग्रेस, भारतीय जनता पार्टी, शिवसेना, महाराष्ट्र नवनिर्माण,) ने भाग लिया।  






रैली छत्रपति शिवाजी चौक से निकलकर सुभाष चौक, महात्मा गाँधी चौक से होते हुए तहसील कार्यालय पहुची। रैली को संबोधित करते हुए स्वामिनी जिल्हा दारुबंदी अभियान के अध्यक्ष महेश पवार ने कहा कि महाराष्ट्र सरकार का कुल राजस्व ₹54000 करोड़ है उसमें से ₹24000 करोड़ रुपये का राजस्व केवल नशे के व्यापार से आता है। यह बात महाराष्ट्र के लिए घातक है। भारत को यदि बलशाली युवा बनाना है तथा नारी को सम्मान दिलाना है तो व्यसनों,मादक पदार्थों पर बंदी लगाना बहुत जरुरी है इसलिए बड़े पैमाने पर जन प्रबोधन और सख्त कानून बनाकर उसको लागू करना चाहिए। 
सामाजिक कार्यकर्ता मेधा पाटकर ने रैली को संबोधित करते हुए कहा कि 9 अक्टूबर को पुसद में लगभग 16 जिलों के प्रतिनिधियों ने आकर संगठन बनाया तथा सर्वधर्म समभाव व मानवीय एकता को लेकर आगे बढ़ने और नशामुक्त राष्ट्र बनाने का संकल्प लिया। महिला सुरक्षा तथा समाज सुरक्षा आम मुद्दा रहेगा इस पर सबकी सहमति बनी। उन्होंने अप्रैल2017 में चम्पारन सत्याग्रह की 100वीं वर्षगांठ पर नशामुक्ति आन्दोलन चलाने का ऐलान किया। मेधा पाटकर ने कहा बिहार के सख्त कानून के आधार पर उस कानून की भी समीक्षा करते हुए विभिन्न राज्यों के अधिवक्ताओं का दल संगठन बनाकर शामिल हुआ। 



महाराष्ट्र शासन तथा विभिन्न राजनीतिक दलों के प्रतिनिधियों को उन्होंने चेतावनी दी कि अगले विधानसभा चुनाव से पहले आपके घोषणा पत्र में यदि नशामुक्ति का एजेंडा नहीं होगा तो महिलाओं के वोट आपको नहीं मिल पाएंगे। विविध राज्यों में शराब बिक्री से आये हुए राजस्व की कमाई विकल्प हो सकते हैं तो वैसे ही शराब बेचने वालों के लिए वैकल्पिक रोजगार भी आँका जा सकता है। शासन के शराब का व्यापार संविधान के मार्गदर्शक सिद्धांत के खिलाफ होते हुए संविधान में विश्वास रखने वाले हर जनप्रतिनिधि तथा नागरिक को इसे बंद कराना चाहिएगाँव । 

युवाओं से उन्होंने अपील की कि हर कॉलेज तथा पाठशाला में अभियान चलाये। गाँव- गाँव तथा बस्तियों में पहुचे,विविध शोधकार्य अपनाएं तथा संघर्ष की रणनीति में शामिल हो जाएँ। उन्होंने पुछा  प्रधानमंत्री के राज्य गुजरात में यदि नशाबंदी है तो वही दल  महाराष्ट्र में सत्ता में होते हुए महाराष्ट्र में क्यों नहीं ।   तथा नए विदर्भ के सपने में क्या नशामुक्ति का मुद्दा रहेगा यह सवाल भी उन्होंने खड़ा किया ?
राष्ट्र सेवा दल के सदाशिव मकदूम ने प्रेरणागीत गाकर देशभक्ति तथा नशाबंदी का सन्देश देते हुए कहा की जिस तरह12 वर्ष की उम्र में छत्रपति शिवाजी ने हिन्दवी समाज की स्थापना करने की शपथ ली थी उसी प्रकार आज हम सभी भारत को नशामुक्त बनाने की शपथ लेते हैं ताकि एक समृद्ध भारत का निर्माण हो सके। 






मच पर उपस्तिथ महाराष्ट्र के 16 जिलों मैं कार्यरत संगठनों के अलावा यवतमाल जिला पंचायत की अध्यक्ष आरती फुफाते, पंचायत समिति की सदस्य माधुरी गुल्हाने, विधायक महोदय महाराष्ट्र तथा गोवा के बार कौंसिल के भूतपूर्व अध्यक्ष अधिवक्ता आशीष देशमुख तथा अन्य मौजूद रहे



अरुल दौस, सुरेश, कन्नन, जगदीशन 
संपर्क 
इनामुल हसन  
9092137718 




नशा मुक्त भारत आन्दोलन
6/6, जंगपुरा- बी, मथुरा रोड, नई दिल्ली 110014
nmbaindia@gmail.com | 011 2437 4535

नशामुक्त भारत आन्दोलन की राष्ट्रीय यात्रा करने वाले सभी साथी गाँधी भवन में चर्चा के लिए बैठे, भावी कार्यक्रमों के लिए चर्चा हुई। चर्चा में निम्न प्रस्ताव रखे गए

1.      द्धितीय चरण में राष्ट्रीय यात्रा करीबन 15 से 30 जनवरी के दौरान साबरमती आश्रम, गुजरात से शुरू कर राजघाट, दिल्ली में समाप्त की जाये।  यात्रा के संयोजन के लिए डॉ. सुनीलम, भूपेंद्र सिंह रावत, सदाशिव मगदूम, एड. शिवकुमार, इनामुल हसन, उमा अगुवाई करेंगे तथा मेधा पाटकर जी सहयोग देंगी। इनमें महिला संगठनों के तथा अन्य प्रतिनिधि जोड़े जा सकेंगे। 
2.      विभिन्न राज्यों में न. भा. आ. द्धारा यात्रायें निकाली जाएगी-   
·        3 से 11 नवम्बर महारष्ट्र में नशामुक्त भारत आन्दोलन की साइकिल रैली निकाली जाएगी। 
·        दिसंबर के द्धितीय सप्ताह में तमिलनाडु में एस. पी. उदय कुमार के नेतृत्व में समुद्र तटीय यात्रा की जाएगी ।
·        15 से 25 दिसंबर तक मध्य प्रदेश राज्यस्तरीय यात्रा सिंगरौली से शुरु की जाएगी तथा मामा बालेशेअर दियाल में समापन किया जायेगा ।
3.        पाठशालाओं तथा कॉलेजों में फिल्म के साथ प्रचार- प्रसार किया जायेगा।  युवाओं तथा विद्यार्थियों के बीच प्रतियोगिताएं आयोजित की जायेंगी।    
4.      6 दिसंबर को बाबा साहेब के महापरिनिर्वाण दिवस तथा बाबरी मस्जिद के विध्वंस किये जाने के अवसर पर दलित और अल्पसंख्यक समूहों के संगठनों के साथ नशामुक्ति प्रचार कार्यक्रम, नशामुक्त भारत आन्दोलन के सम्मलेन सभी स्थानों पर आयोजित किये जायेंगे।
5.      संविधान दिवस के अवसर पर 20 से 26 नवम्बर के दौरान संविधान अधिकार सुनिश्चित करने तथा संविधान के अनुच्छेद 47 का पालन करने का अभियान चलाया जायेगा। इस दौरान देशभर के साथी अपने स्थानीय जनप्रतिनिधियों से नशामुक्त भारत आन्दोलन के लिए समर्थन जुटाने का प्रयास करेंगे तथा गाँव, पंचायत, जिला, प्रदेश, और देश को नशामुक्त करने के लिए सशक्त कानून के साथ सम्पूर्ण नशामुक्ति की मांग की जाएगी , इसका नाम होगा नशा और  शराब पर चाहिए जवाब    
6.      सोशियल मीडिया पर सघन अभियान चलाने की जिम्मेदारी जगदीशन ( तमिलनाडु ), कन्नन (तमिलनाडु) तथा उमा ने ली है। आप भी अन्य साथियों के राज्यवार नाम सुझाएँ।
7.       न. भा. आ. की संगठनात्मक संरचना जनतांत्रिक होगी तथा जनशक्ति व्यापक स्तर पर जुटाने की स्थिति से खुली भी होगी। महाराष्ट्र में आये हुए 16 जिलों के प्रतिनिधियों के साथ पुसद में हुयी चर्चा के तथा यात्रियों द्धारा जगह- जगह एकत्रित होकर की गई चर्चा के आधार पर यह तय हुआ कि देश भर के जनसंगठन / संस्था आन्दोलन के सदस्य हो सकेंगे । निकष यही होगा कि उनकी इस आन्दोलन के जनसंकल्प को मान्यता होगी।
·        आन्दोलन की राष्ट्रीय कार्यकारी समिति 1 जुलाई के रोज ही गठित हुयी थी जो अभी बनी रहेगी एवं राष्ट्रीय यात्रा तथा राज्यस्तरीय संपर्कों के आधार पर इनमें कुछ और सदस्य जोड़े जा सकेंगे ।  कुछ अधिवक्ता, इस विषय के विशेष जानकार तथा नशामुक्ति का प्रदीर्घ अनुभव रहे व्यक्ति जरूर रहे ।
·        हर राज्य में कार्यरत संगठन/ संस्थाओं के कार्यरत प्रतिनिधि तथा अन्य सहयोगियों की समिति एक व्यापक बैठक बुलाकर गठित की जाएगी। राष्ट्रीय कार्यकारी समिति के उस राज्य के सदस्य निमंत्रक की भूमिका निभाएंगे।  
राज्यस्तरीय समिति कानूनी अध्ययन, कानूनी कार्यवाही, राजनीतिक प्रभाव, दबाव तथा मैदानी संघर्ष का कार्य अहिंसक मार्ग से करेंगे। महिलाओं को राज्यसमिति तथा गठित होने वाली हर उपसमिति में प्रमुख स्थान एवं न्यूनतम 50% पद दिए जायेंगे।       
·        जिलास्तर पर हर संस्था / संगठन के दो प्रतिनिधि (न्यूनतम एक महिला ) होने चाहिए। इस जिला समिति में कुछ विशेष जानकार आमंत्रित सदस्य के रूप में लिए जा सकते हैं तथा तहसील समितियों से प्रस्तावित कुछ सदस्य भी जोड़े जा सकते हैं। जिला समिति के एक व्यक्ति को संयोजक तथा जरूरी हो तो सह संयोजक बनाये जा सकते हैं ।
·        तहसील स्तर पर, जहाँ कार्य आगे बढ़ा है वहां जिलास्तर की तरह संरचना गठित होगी ।
·        अधिकाधिक ग्रामसभाओं में नशामुक्ति प्रस्ताव पारित करवाने का कार्य लगातार जारी रहेगा । गाँव स्तर के विशेष सक्षम व सक्रिय सदस्यों को तहसील एवं  समिति में जोडा जायेगा ।
8 . आने वाले महीनों में एक राष्ट्रीय महिला सम्मलेन एवं/ या विभागीय/ राज्यस्तरीय महिला सम्मलेन आयोजित किया जायेगा। आंध्र प्रदेश की संध्या बहन शराबबंदी आन्दोलन की नेत्री, तेलंगाना की महिला संगठनों का समन्वय, महाराष्ट्र में मनीषा काटे, वर्षा विलास व परोमिता गोस्वामी, मध्य प्रदेश में एड. आराधना भार्गव, केरल में अजिता, नलिनी और सारा जोसफ और तमिलनाडु में गीता रामकृष्णन तथा आनंदी अम्मा से आग्रह किया गया कि वे इसे आयोजित करें ।
9. हर राज्य में सर्वधर्म समभावी धर्मगुरु तथा आध्यात्मिक कार्य में लगे व्यक्ति, संस्थाओं की बैठक बुलाकर उनसे भी इस कार्य में जनजागरण व जनशक्ति जुटाने के लिए जुड़ने का आग्रह किया जायेगा।
10. राष्ट्रीय स्तर पर गठित अधिवक्ताओं के एक समूह के द्धारा सभी राज्यों की आबकारी नीति तथा कानून का अध्ययन करवाकर राज्यस्तरीय शराबबंदी व नशाबंदी के सशक्त कानूनका एक आदर्श मसौदा तैयार किया जायेगा।  
11. पाठशालाओं के अभ्यास क्रम में शराबबंदी तथा नशामुक्ति पर एक अध्याय या स्वतंत्र पुस्तिका शामिल करने के लिए न. भा. आ. पूरी कोशिश करेगा ।
12. न. भा. आ. द्धारा शराबबंदी के साथ- साथ व्यसन मुक्ति केंद्र, अल्कोहलिक एनोनिमस जैसे सामूहिक प्रयास आगे बढ़ाये जायेंगे ।

13. न. भा. आ. के सदस्य बनने वाली  हर संस्था / संगठन द्धारा 500 रूपया वार्षिक सदस्यता शुल्क दिया जायेगा। हर संगठन/ संस्था अपने- अपने क्षेत्र में व्यक्तिगत सदस्य 10 रूपये वार्षिक सदस्यता शुल्क तथा चंदे के रूप में सहयोग जुटाने का कार्य करेगी। यह कार्य चंदे के रूप में बैंक अकाउंट, नंबर के साथ रसीद बुकें तथा किसी रजिस्टर्ड संस्था द्धारा एडिट कराने की तैयारी होने के बाद ही जोरदार रूप से शुरू किया जायेगा। फिलहाल दिल्ली में तीन व्यक्तियों के नाम  संयुक्त अकाउंट से कार्य चलाया जायेगा जिसे गठित करने की जिम्मेदारी भूपेंद्र सिंह रावत व मधुरेश कुमार मिलकर निभाएंगे । 

   
 आपसे अनुरोध है कि उक्त प्रस्तावों के सम्बन्ध में आज ही सुझाव दें ताकि समापन कार्यक्रम में उक्त मुद्दों पर चर्चा करने के बाद भावी कार्यक्रमों की रूपरेखा तैयार की जा सके ।
डॉ. सुनीलम, आराधना भार्गव , टी. आर. आठ्या, भूपेंद्र सिंह रावत

संपर्क: टी. आर  आठ्या 
9425493151


नशा मुक्त भारत आन्दोलन
6/6, जंगपुरा- बी, मथुरा रोड, नई दिल्ली 110014
nmbaindia@gmail.com | 011 2437 4535

नशामुक्त भारत आन्दोलन की राष्ट्रीय यात्रा करने वाले सभी साथी गाँधी भवन में चर्चा के लिए बैठे, भावी कार्यक्रमों के लिए चर्चा हुई। चर्चा में निम्न प्रस्ताव रखे गए

1.      द्धितीय चरण में राष्ट्रीय यात्रा करीबन 15 से 30 जनवरी के दौरान साबरमती आश्रम, गुजरात से शुरू कर राजघाट, दिल्ली में समाप्त की जाये।  यात्रा के संयोजन के लिए डॉ. सुनीलम, भूपेंद्र सिंह रावत, सदाशिव मगदूम, एड. शिवकुमार, इनामुल हसन, उमा अगुवाई करेंगे तथा मेधा पाटकर जी सहयोग देंगी। इनमें महिला संगठनों के तथा अन्य प्रतिनिधि जोड़े जा सकेंगे। 
2.      विभिन्न राज्यों में न. भा. आ. द्धारा यात्रायें निकाली जाएगी-   
·        3 से 11 नवम्बर महारष्ट्र में नशामुक्त भारत आन्दोलन की साइकिल रैली निकाली जाएगी। 
·        दिसंबर के द्धितीय सप्ताह में तमिलनाडु में एस. पी. उदय कुमार के नेतृत्व में समुद्र तटीय यात्रा की जाएगी ।
·        15 से 25 दिसंबर तक मध्य प्रदेश राज्यस्तरीय यात्रा सिंगरौली से शुरु की जाएगी तथा मामा बालेशेअर दियाल में समापन किया जायेगा ।
3.        पाठशालाओं तथा कॉलेजों में फिल्म के साथ प्रचार- प्रसार किया जायेगा।  युवाओं तथा विद्यार्थियों के बीच प्रतियोगिताएं आयोजित की जायेंगी।    
4.      6 दिसंबर को बाबा साहेब के महापरिनिर्वाण दिवस तथा बाबरी मस्जिद के विध्वंस किये जाने के अवसर पर दलित और अल्पसंख्यक समूहों के संगठनों के साथ नशामुक्ति प्रचार कार्यक्रम, नशामुक्त भारत आन्दोलन के सम्मलेन सभी स्थानों पर आयोजित किये जायेंगे।
5.      संविधान दिवस के अवसर पर 20 से 26 नवम्बर के दौरान संविधान अधिकार सुनिश्चित करने तथा संविधान के अनुच्छेद 47 का पालन करने का अभियान चलाया जायेगा। इस दौरान देशभर के साथी अपने स्थानीय जनप्रतिनिधियों से नशामुक्त भारत आन्दोलन के लिए समर्थन जुटाने का प्रयास करेंगे तथा गाँव, पंचायत, जिला, प्रदेश, और देश को नशामुक्त करने के लिए सशक्त कानून के साथ सम्पूर्ण नशामुक्ति की मांग की जाएगी , इसका नाम होगा नशा और  शराब पर चाहिए जवाब    
6.      सोशियल मीडिया पर सघन अभियान चलाने की जिम्मेदारी जगदीशन ( तमिलनाडु ), कन्नन (तमिलनाडु) तथा उमा ने ली है। आप भी अन्य साथियों के राज्यवार नाम सुझाएँ।
7.       न. भा. आ. की संगठनात्मक संरचना जनतांत्रिक होगी तथा जनशक्ति व्यापक स्तर पर जुटाने की स्थिति से खुली भी होगी। महाराष्ट्र में आये हुए 16 जिलों के प्रतिनिधियों के साथ पुसद में हुयी चर्चा के तथा यात्रियों द्धारा जगह- जगह एकत्रित होकर की गई चर्चा के आधार पर यह तय हुआ कि देश भर के जनसंगठन / संस्था आन्दोलन के सदस्य हो सकेंगे । निकष यही होगा कि उनकी इस आन्दोलन के जनसंकल्प को मान्यता होगी।
·        आन्दोलन की राष्ट्रीय कार्यकारी समिति 1 जुलाई के रोज ही गठित हुयी थी जो अभी बनी रहेगी एवं राष्ट्रीय यात्रा तथा राज्यस्तरीय संपर्कों के आधार पर इनमें कुछ और सदस्य जोड़े जा सकेंगे ।  कुछ अधिवक्ता, इस विषय के विशेष जानकार तथा नशामुक्ति का प्रदीर्घ अनुभव रहे व्यक्ति जरूर रहे ।
·        हर राज्य में कार्यरत संगठन/ संस्थाओं के कार्यरत प्रतिनिधि तथा अन्य सहयोगियों की समिति एक व्यापक बैठक बुलाकर गठित की जाएगी। राष्ट्रीय कार्यकारी समिति के उस राज्य के सदस्य निमंत्रक की भूमिका निभाएंगे।  
राज्यस्तरीय समिति कानूनी अध्ययन, कानूनी कार्यवाही, राजनीतिक प्रभाव, दबाव तथा मैदानी संघर्ष का कार्य अहिंसक मार्ग से करेंगे। महिलाओं को राज्यसमिति तथा गठित होने वाली हर उपसमिति में प्रमुख स्थान एवं न्यूनतम 50% पद दिए जायेंगे।       
·        जिलास्तर पर हर संस्था / संगठन के दो प्रतिनिधि (न्यूनतम एक महिला ) होने चाहिए। इस जिला समिति में कुछ विशेष जानकार आमंत्रित सदस्य के रूप में लिए जा सकते हैं तथा तहसील समितियों से प्रस्तावित कुछ सदस्य भी जोड़े जा सकते हैं। जिला समिति के एक व्यक्ति को संयोजक तथा जरूरी हो तो सह संयोजक बनाये जा सकते हैं ।
·        तहसील स्तर पर, जहाँ कार्य आगे बढ़ा है वहां जिलास्तर की तरह संरचना गठित होगी ।
·        अधिकाधिक ग्रामसभाओं में नशामुक्ति प्रस्ताव पारित करवाने का कार्य लगातार जारी रहेगा । गाँव स्तर के विशेष सक्षम व सक्रिय सदस्यों को तहसील एवं  समिति में जोडा जायेगा ।
8 . आने वाले महीनों में एक राष्ट्रीय महिला सम्मलेन एवं/ या विभागीय/ राज्यस्तरीय महिला सम्मलेन आयोजित किया जायेगा। आंध्र प्रदेश की संध्या बहन शराबबंदी आन्दोलन की नेत्री, तेलंगाना की महिला संगठनों का समन्वय, महाराष्ट्र में मनीषा काटे, वर्षा विलास व परोमिता गोस्वामी, मध्य प्रदेश में एड. आराधना भार्गव, केरल में अजिता, नलिनी और सारा जोसफ और तमिलनाडु में गीता रामकृष्णन तथा आनंदी अम्मा से आग्रह किया गया कि वे इसे आयोजित करें ।
9. हर राज्य में सर्वधर्म समभावी धर्मगुरु तथा आध्यात्मिक कार्य में लगे व्यक्ति, संस्थाओं की बैठक बुलाकर उनसे भी इस कार्य में जनजागरण व जनशक्ति जुटाने के लिए जुड़ने का आग्रह किया जायेगा।
10. राष्ट्रीय स्तर पर गठित अधिवक्ताओं के एक समूह के द्धारा सभी राज्यों की आबकारी नीति तथा कानून का अध्ययन करवाकर राज्यस्तरीय शराबबंदी व नशाबंदी के सशक्त कानूनका एक आदर्श मसौदा तैयार किया जायेगा।  
11. पाठशालाओं के अभ्यास क्रम में शराबबंदी तथा नशामुक्ति पर एक अध्याय या स्वतंत्र पुस्तिका शामिल करने के लिए न. भा. आ. पूरी कोशिश करेगा ।
12. न. भा. आ. द्धारा शराबबंदी के साथ- साथ व्यसन मुक्ति केंद्र, अल्कोहलिक एनोनिमस जैसे सामूहिक प्रयास आगे बढ़ाये जायेंगे ।

13. न. भा. आ. के सदस्य बनने वाली  हर संस्था / संगठन द्धारा 500 रूपया वार्षिक सदस्यता शुल्क दिया जायेगा। हर संगठन/ संस्था अपने- अपने क्षेत्र में व्यक्तिगत सदस्य 10 रूपये वार्षिक सदस्यता शुल्क तथा चंदे के रूप में सहयोग जुटाने का कार्य करेगी। यह कार्य चंदे के रूप में बैंक अकाउंट, नंबर के साथ रसीद बुकें तथा किसी रजिस्टर्ड संस्था द्धारा एडिट कराने की तैयारी होने के बाद ही जोरदार रूप से शुरू किया जायेगा। फिलहाल दिल्ली में तीन व्यक्तियों के नाम  संयुक्त अकाउंट से कार्य चलाया जायेगा जिसे गठित करने की जिम्मेदारी भूपेंद्र सिंह रावत व मधुरेश कुमार मिलकर निभाएंगे । 

   
 आपसे अनुरोध है कि उक्त प्रस्तावों के सम्बन्ध में आज ही सुझाव दें ताकि समापन कार्यक्रम में उक्त मुद्दों पर चर्चा करने के बाद भावी कार्यक्रमों की रूपरेखा तैयार की जा सके ।
डॉ. सुनीलम, आराधना भार्गव , टी. आर. आठ्या, भूपेंद्र सिंह रावत

संपर्क: टी. आर  आठ्या 
9425493151
मध्य प्रदेश में शराब का शासकीय व्यापार न करे नहीं तो साबित होंगे हत्यारे : मेधा पाटकर
फीलगुड के लिए शराब बंदी आवश्यक
शराब बंदी के बिना आनंद मिलना असम्भव- डॉ. सुनीलम
10 राज्यों तथा प्रदेश के 25 जिलों में यात्रा की घोषणा
भोपाल, मध्य प्रदेश। 12 अक्टूबर 2016:  नशा मुक्त भारत आंदोलन की 2अक्टूबर को कन्याकुमारी से शुरू हुई राष्ट्रीय यात्रा का समापन कार्यक्रम डॉ राममनोहर लोहिया क़े महापरिनिर्वाण दिवस के  अवसर पर  भोपाल के गांधी भवन में सम्पन्न हुआ। कार्यक्रम में पूरे दिन की चर्चा के बाद  दूसरे चरण की मध्य प्रदेश के 25 जिलों की यात्रा, राष्ट्रीय स्तर पर 10 राज्यों की यात्रा,तमिलनाडु एवं महाराष्ट्र में नशामुक्त आंदोलन की यात्रा, हैदराबाद में नशा मुक्त भारत आंदोलन का सम्मेलन, पाठशालाएं  तथा कॉलेजों में फिल्म के साथप्रचार- प्रसार तथा  युवाओं तथा विद्यार्थियों के बीच प्रतियोगिताओं का आयोजन,  6दिसंबर को बाबा साहेब के महापरिनिर्वाण दिवस तथा बाबरी मस्जिद के विध्वंस कियेजाने के अवसर पर दलित और अल्पसंख्यक समूहों के संगठनों के साथ नशामुक्ति प्रचारकार्यक्रम, नशामुक्त भारत आन्दोलन का महिला सम्मलेन , राज्यस्तरीय समिति कानूनीअध्ययन, कानूनी कार्यवाही, राजनीतिक प्रभाव, दबाव तथा मैदानी संघर्ष का कार्यअहिंसक मार्ग से करने, हर राज्य में सर्वधर्म समभावी धर्मगुरु तथा आध्यात्मिक कार्य मेंलगे व्यक्ति, संस्थाओं की बैठक बुलाकर उनसे भी इस कार्य में जनजागरण  जनशक्तिजुटाने के लिए जुड़ने का आग्रह करने, पाठशालाओं के अभ्यास क्रम में शराबबंदी तथानशामुक्ति पर एक अध्याय या स्वतंत्र पुस्तिका शामिल करने, शराबबंदी के साथ- साथ व्यसनमुक्ति केंद्र, अल्कोहलिक एनोनिमस जैसे सामूहिक प्रयास आगे बढ़ाने, राष्ट्रीय स्तर पर गठितअधिवक्ताओं के एक समूह के द्धारा सभी राज्यों की आबकारी नीति तथा कानून का अध्ययनकरवाकर राज्यस्तरीय शराबबंदी  नशाबंदी के सशक्त कानून का एक आदर्श मसौदा तैयार करने, जन प्रतिनिधियों को नशामुक्त आंदोलन का समर्थन करने के लिए ज्ञापन पत्र देने के भावी कार्यक्रमों की  घोषणा की गई।  समापन कार्यक्रम में15 राज्यों के लगभग 1000 प्रतिनिधियों ने भागीदारी की।
कार्यक्रम की शुरुआत राष्ट्र सेवा दल तथा नर्मदा बचाओ आंदोलन  के सामूहिक गीतों के साथ हुई।  कार्यक्रम को किसान संघर्ष समिति की प्रदेश उपाध्यक्ष एड आराधना भार्गव (छिंदवाड़ा) , डॉ ए के खान (कटनी),इंसाफ के टी आर अठया(बेगमगंज), नर्मदा बचाओ अन्दोलन की कमला यादव (बड़वानी), दिनेश कुशवाहा(महू), अमरदास (महू), लीलाधर चौधरी (देवास), कृष्णकांत विश्वकर्मा(आष्टा), गांधी भवन के सचिव दयाराम नामदेव, संगनी की प्रार्थना मिश्रा, एका संगठन की निधि, अविद्या विमुक्ति संस्थान के संजय कुमार (भोपाल),भ्रष्टाचार विरोधी मोर्चा के बलबंत सिंह यादव, रचना रघुवंशी(अशोकनगर),पवन श्रीवास्तव (आरोन),जन सेवा संस्थान के अनिल भार्गव, स्वराज अभियान से विनोद शर्मा (ग्वालियर),किसान मोर्चा से इंद्रजीत सिंह (रीवा), विंध्य जनांदोलन समर्थक समूह से उमेश तिवारी (सीधी), मुनीन्द्र तिवारी (शहडोल), राजेश सोनी (छतरपुर) आदि जिलों के प्रतिनिधियों ने संबोधित किया।
यात्रियों में शामिल बलबंत सिंह यादव (हरियाणा), भूपेंद्र सिंह रावत (दिल्ली),जगमोहन सिंह रावत (उत्तराखण्ड), राघवेंद्र (उत्तरप्रदेश), आनन्दी अम्मा,मुथुकुमारन, संजय कुमार (बिहार), मंशाराम जाट ,शोभाराम जाट (मध्य प्रदेश) एड शिवकुमार, सोक्रेटिस (तमिलनाडु), इनामुल हसन (पुडुचेरी),अरुल डॉस,जगदीशन, सुरेश, कन्नन (तमिलनाडु), जावेद (असम), उमा (दिल्ली) के सम्मान के बाद उन्होंने नशामुक्त आंदोलन को तेज करने हेतु अपने सुझाव देते हुए वक्तव्य दिए। 
नशा मुक्त भारत आंदोलन के राष्ट्रीय संयोजक डॉ सुनीलम ने कहा कि सरकार को बिहार की तरह कड़ा कानून बना कर  पीने वाले, पिलाने वाले, बनाने वाले और बेचने वाले सभी के लिए कम से कम 5 साल की सजा तथा 5 लाख जुर्माने का कानून बनाना चाहिए नहीं तो मध्यप्रदेश को अगले 5 साल में उड़ता मध्यप्रदेश बनने से कोई नहीं रोक सकता।  उन्होंने कहा कि प्रधानमंत्री को सभी सांसदों द्वारा गोद लिए गए आदर्श ग्रामों को नशा मुक्त करने तथा नशा मुक्ति करने वाली ग्राम पंचायतों को 1 करोड़ की विकास निधि प्रदान करने की योजना अविलम्ब लागू करने की मांग की। उन्होंने कहा कि मध्यप्रदेश में वे15 दिसम्बर से फिर प्रदेश के बचे हुए 25 जिलों की यात्रा करेंगे। जिसका समापन समाजवादी चिंतक मां बालेश्वर दयाल के परिनिर्वाण दिवस पर 25दिसम्बर को बामनिया में होगा। 
एड आराधना भार्गव ने कहा कि सरकार संविधान के अनुच्छेद 47 की धज्जियाँ उड़ाते हुए खुलेआम शराब बिक्री कर रही है जो अनैतिक असामाजिक होने के साथ साथ असंविधानिक भी है। इंसाफ के टी आर अठया ने कहा कि स्कूली पाठ्यक्रम में नशे से होने वाले दुष्प्रभावों तथा नशाबन्दी के बारे में पाठ जोड़ कर शिक्षा दी जाना  चाहिये।  कर्नाटक के विधायक एवं पूर्व विधानसभा उपाध्यक्ष बी आर पाटिल ने कहा कि यदि सरकार में इच्छाशक्ति हो तो वैकल्पिक राजस्व जुटाने के तरीके खोजे जा सकते हैं। उन्होंने कहा कि चुनाव सुधार की दृष्टि से भी शराबबंदी की आवश्यकता हो गई है क्योंकि शराब माफिया ने चुनाव प्रक्रिया को गंभीर रूप से प्रभावित करना शुरू कर दिया है ।गुजरात के भरत सिंह ने कहा कि गुजरात के शराबबंदी कानून लचर होने के चलते सरेआम शराब बिक रही है तथा पुलिस आबकारी और राजनेता मिलकर करोड़ों के वारे न्यारे कर रहे हैं। केरल जन आन्दोलनों के राष्ट्रीय समन्वय के संयोजक इसाबिन ने कहा कि केरल की नई सरकार ने पिछली सरकार के हर वर्ष 10% शराब बिक्री में कटौती करने के फैसले को पलट दिया है जिसके खिलाफ सम्पूर्ण विपक्ष एकजुट होकर संघर्ष कर रहा है।  फादर वर्गीस तथा असंगठित श्रमिकों के राष्ट्रीय फैडरेशन की अध्यक्ष गीता रामकृष्णन ने कहा कि शहीद पेरुमल की प्रेरणा से तथा युवाओं के आंदोलन के चलते तमिलनाडु में शराबबंदी का मुद्दा आज की राजनीति में महत्त्वपूर्ण स्थान ले चुका है तथा हर जिले  में  महिलाएं शराब बंदी के लिए संघर्ष कर रहीं है।
शशि पेरुमल के पुत्र विवेक पेरुमल ने कहा कि उनके पिता की शहादत बेकार नहीं गई। वे मरकर भी अमर हो गए है। आज तमिलनाडु के बच्चे -बच्चे की जुबान पर शहीद पेरुमल का नाम है, पैसा शराब के ठेकेदारों के पास तथा सरकार के पास पहुच रहा है। सीधी के उमेश तिवारी ने कहा कि हम जन संसाधनों की लूट के खिलाफ लड़ते हैं। सरकार और शराबमाफिया मिलकर देश के जन संसाधनों को पूरी तरह नष्ट भ्रष्ट करने पर तुले हैं । उन्होंने कहा प्रदेश में शराबबंदी आवश्यक है ।
मेधा पाटकर जी ने राष्ट्रीय यात्रा का समापन इस आन्दोलन के दूसरे दौर की शुरुआत कहते हुए आगे का कार्यक्रम घोषित किया ।उन्होंने कहा कि मध्य प्रदेश और हर राज्य में शराब और नशे से मुक्ति अगले चुनाव में जरुर मुद्दा बनेगा। मध्य प्रदेश और जिन राज्य की सरकारें लोगों का खून चूसकर अपनी संपत्ति और सरकारें बढ़ा रहे हैं, उनके विकास का ढिंढोरा पीटना खोखला है। उन्हें जनता खासकर महिलाएं सबक सिखाये बिना नहीं रहेंगी। इनसे नर्मदा किनारे नशामुक्ति लाने की बात करना भी ढोंग है। मध्य प्रदेश सरकार न केवल बांध की डूब में पर शराब की डूब में भी डुबा रही है, समूची गाँव और बस्तियों की जनता को। राष्ट्रीय यात्रा का दूसरा दौर 15 से 30 जनवरी के बीच साबरमती आश्रम अहमदाबाद से राजघाट,  दिल्ली तक जाएगा। इसमें उत्तर प्रदेश, राजस्थान, गुजरात , हरियाणा व दिल्ली राज्य में नशामुक्त भारत आन्दोलन की बात पहुचेगी। 20 से 25 नवम्बर के बीच देशभर के चुने प्रतिनिधियों को, जनसमूह/ संगठन से ज्ञापन देकर संविधान के अनुच्छेद 47 का पालन करने के लिए मनाएंगे या दबाव बनायेंगे।
गाँव से राष्ट्रीय स्तर पर संरचना गठित करके यह आन्दोलन महिलाओं की शक्ति और अगुवाई में सशक्त संघर्ष करेगा साथ ही राजनीतिक दलों को मध्य प्रदेश सहित हर राज्य की शासन को चुनौती देगा कि आप शराबबंदी व नशामुक्ति नहीं करेंगे, बिहार जैसा सख्त कानून नहीं लायेंगे, हत्या चालू रखेंगे तो हत्यारे साबित होंगे। आप वोट नहीं पाएंगे।  
विभिन्न ग्रामों में शराबबन्दी करने वाली महिलाओं ने सम्मानित होने के बाद कहा कि उन्हें शराब माफिया, दलालों द्वारा लगातार डराया धमकाया जाता है। वे अपने बच्चों का भविष्य बनाने के लिए अपनी कुर्बानी देने के लिए तैयार है। 
महाराष्ट्र के अमोल और वर्षा ,राजस्थान शराब मुक्ति आंदोलन के सवाई सिंह ने कहा कि राजस्थान में पूर्व विधायक गुरुचरण छावड़ा की 17 दिन अनशन के बाद हुयी मौत ने राजस्थान को झकझोर दिया है। राजस्थान में सैकड़ों संगठन मिलकर शराबबंदी आंदोलन चला रहे है।  शराबबंदी संयुक्त मोर्चा, छत्तीसगढ़ क़े निश्चय वाजपेयी ,तमिलनाडु शराब बंदी आंदोलन के नेता, अधिवक्ता शिव कुमार, एकता परिषद के रन सिंह परमार ने कहा कि कामराज ने तमिलनाडु में, एन टी आर बाबू ने आँध्रप्रदेश में कर्पूरी ठाकुर ने बिहार में मोरारजी भाई ने गुजरात में शराब बंदी लागू की लेकिन यदि  कड़े कानून के साथ बिहार में जो शराबबन्दी लागू की गई उसके परिणाम सकारात्मक दिखाई देने लगे है।,अविद्या विमुक्ति संस्थान के संजय कुमार, ग्लोवल फॅमिली हिमाचल के बलबंत सिंह यादव, ग्राम रक्षा दल महाराष्ट्र की माया ताई चौरे, अरुल डॉस (तमिलनाडु), कृषि बचाओ मोर्चा उत्तरप्रदेश के राघवेंद्र , जन संघर्ष वाहिनी दिल्ली के भूपेंद्र सिंह रावत, खुदाई खिदमतगार पुड्डुचेरी के इनामुल हसन ने संबोधित किया । कार्यक्रम के दौरान तमिलनाडु में शराब बंदी आंदोलन के दौरान शहीद हुए शशि पेरुमल के पुत्र विवेक पेरुमल को सम्मानित किया गया। मध्यप्रदेश के विभिन्न जिलों में शराबबंदी करने वाली महिलाओं को भी सम्मानित किया गया।
टी आर आठया , इनामुल हसन, उमा  
09425493151
, 9092137718, 9971058735 
nmbaindia@gmail.com





नशामुक्त भारत यात्रा
भारतीय संविधानाच्या कलम ४७ चे पालन करा - नशामुक्त लागू कर

१७ सप्टेंबरला बडवानी, मध्य प्रदेश येथून नशा मुक्त भारत आंदोलनच्या झेंड्याखाली मध्य प्रदेशाला नशामुक्त करण्याचा हेतूने एक यात्रेचे आयोजन करण्यात आले. बिहार राज्याचे मुख्यमंत्री नीतीश कुमार यांनी यात्रेची सुरूवात केली. मध्य प्रदेश राज्यात नशेत होणाऱ्या गुन्ह्यांमध्ये सतत वाढ होत आहे. गुन्हेगारी कमी करणे, अपघात कमी करणे, मूत्रपिंड आणि यकृत यांना विकाराने होणारे मृत्यू कम करणे, समाजात वाढत्या हिंसक प्रवृत्तीला वेसण घालणे, नैराश्य आणि त्यातून उद्‍भवणाऱ्या आत्महत्या कमी व्हाव्यात यासाठी यात्रा सुरू करण्यात आली आहे. मध्यप्रदेश सरकारने आनंद खाते उघडले आहे. त्याचे नाव सार्थ होण्यासाठी घरातील आणि समाजातील वातावरण आनंदमय व्हायला हवे. व्यसनी लोकांमुळे त्यांच्या घरातले वातावरण दूषित होते तसेच सामाजिक वातावरणही कलुषित होते. नशेतून कधीही खरा आनंद मिळत नाही. पहि्या दिवशी बड़वानी, मऊ, इंदौर, देवास मध्ये सभांचे आयोजन करण्यात आले. विविध चौकात झालेल्या सभांमध्ये बोलताना मेधा पाटकर म्हणाल्या की, “दारूपायी परिस्थिती खूप बिघडली आहे, बड़वानीमध्ये 15 वर्षाखालील 20% मुले दारू प्यायला लागली आहेत. दारूबाज पतिच्या निधनामुळे धव्य आलेल्या महिलांची संख्या एक गांवात 20 ते 25 आहे. आपल्याला ही परिस्थित बदलायची आहे. दारूचे व्यापारी राजकारणावर हावी झाले आहेत. समाजाला नशाबाज करण्याचा त्यांचा हेतू आहे. तो विफल करण्यासाठी सर्वत्र नशामुक्तीचे धोरण राबवणे जरूरी आहे. डॉ सुनीलम म्हणाले नशाबंदीसाठी मध्यप्रदेशाने बिहारचा आदर्श डोळ्यासमोर ठेवण्याची गरज आहे. बिहारमध्ये नशा करणे, नशा करायला लावणे, आणि अंमली पदार्थाची विक्री करणे हे गुन्हे असून गुन्हेगाराला 8 ते 10 वर्ष तुरुंगवासाची तसेच 1 लाख रुपये इत्या दंडाची तरतूद आहे. मध्य प्रदेशाची प्रगती वेगाने व्हावी, नशामुक्त केल्याने साधल्या जाणाऱ्या विकासासारखा विकास अन्य कशाने होत नाही.
यात्रेत नर्मदा बचाओ आंदोलन, किसान संघर्ष समित, किसान संघर्ष वाहिनी, जनआंदोलनाच्या राष्ट्रीय समन्वय तसेच राजस्थान समता संदेशचे संपादक यांनी भाग घेतला. यात्रेचे नेतृत्व समन्वयाच्या राष्ट्रीय संयोजक तसेच नर्मदा बचाओ आंदोलनाच्या नेत्या मेधा पाटकर यांनी केले.

पीतमपुर येथे सभा झाली तेव्हा स्थानिक रहिवाशांनी नशा न करण्याची आणि नशा करदेण्याची शपथ संकल्पपत्र भरून घेतली. सेच नशाबंदीचा प्रचार प्रसार करून लोकांमध्ये जागृती करण्यासाठी समिती स्थापन केली. अॅड. अनुराधा भार्गव म्हणाल्या की, लो कायदा मोडतात तेव्हा त्यांना शिक्षा मिळते मात्र सरकार दारूचा बेकायदेशिर व्यापार करू देते आहे आणि त्या कृत्याला कोणत्याही शिक्षेची तरतूद नाही”. यात्रा बाबासाहेब आंबेडकरांच्या जन्मस्थळी पोचली तेथे सभेचे आयोजन केले होते. महू येथील सभेत मेधा पाटकर, डॉ. सुनीलम यांनी भारतीय संविधानातील 47व्या कलमाचे उल्लंघन कशाप्रकारे होते ते सांगितेल तसेच संविधानाने नशा आणणाऱ्या पदार्थांचा व्यापबेकायदेशिर ठरवला असल्याचे स्पष्ट केले.
यात्रा संध्याकाळी 4 वाजता इंदौरला ली. काकड़ विकास समिति आणि जन विकास सोसाटीचे सुमारे 400 सदस्यांनी स्वागताला होते. तेथे चितावत काकड़ बस्तीच्या सर्व लोकांनी नशाबंदीसाठी स्वच्छेनेंदोलन चालवण्याची शपथ घेतली. कार्यक्रमात हिम्मतनगर बस्तीतील तरूण मुलींनी असे आवाहन केले की आपल्या आई-बहिणींच्या भल्यासाठी पुरुषांनी दारू पिणे बंद करावे. देवास येथेही नशा मुक्त भारत आंदोलनाच्या शाखेची स्थापना केली गेली.
                                                                
यात्रेच्या सर्‍या दिवशी आष्टा-निमावरा गाव सभेत बोलताना मेधा पाटकर म्हणाल्या ी - गावागावात दारू विक्री करणारा प्रत्येक ठेकेदार पूर्णपणे बेकायदेशिर काम करत आहे आणि त्यांचे लिस आणि महसूल विभागाशी गुन्हेगारी स्वरूपाचे लागेबांधे आहेत. आदिवासींना दारुबंदीबाबत निर्णय घेण्याचा पूर्ण अधिकार आहे मात्र शासन ग्रामसभांनी घेतलेल्या प्रस्तावांचा माराखताना दिसत नाही. सिस्टर डोरोथी, नवांकुर जनकल्याण संस्था, म्हणाल्या की दारुचे व्यसन सोडवायला सहकार्य करणे ही सुद्धा मोठी समाजसेवा आहे. सभेत पुढील घोषणा दिल्या गेल्या बच्चो-बच्चों ने ठाना है ,दारू बंद करना है, दारू बंद कराएँगे, गाँव में खुशहाली लायेंगे.
नशामुक्त भारत आंदोलन यात्रा लोकांनी दिलेल्या आर्थिक मदतीवर चालली. एक जिल्ह्यातले आयोजकांनी दुसर्‍या जिल्ह्यात जाता येईल एवढे डीझेघालून दिले. पत्रके, नरची व्यस्था किसान संघर्ष समिति, जन आंदोलनांचा राष्ट्रीय समन्वय यांनी केली. अनेक वृत्तपत्रांनी नशाबंदी महिमेला समर्थन दिले, ही स्वागतार्ह बाब आहे. अशा मोहिमांनीच मुख्यमंत्र्यांना सिहस्थात दारुबंदी घोषित करायला भाग पाडले होते. दरम्यान मंत्री रामपालसिंह यांच्या इशाऱ्यावरून बेगमगंज ठाण्याच्या उपविभागीय अधिकार्‍यांनी यात्रेच्या संकल्पसभेला अनुमति नाकारण्याचे लोकशाहीविरोधी पाऊल उचलले तरीही सलामतपुर, साची, विदिशा आणि बेगमगंज येथील कार्यक्रम ठरल्याप्रमाणे झाले. निमावरानंतर यात्रा सीहोर मुख्यालयाजवळील धबोटी गावातली. तेथे महिलांनी दाबंदीसाठी प्रभावीम चवली आहे. अविद्या विमुक्ति संस्थेचे संचालक संजयकुमार सीहोर येथील कार्यक्रमात म्हणाले की बिहारसह काही राज्यांमध्ये दाबंदी लागू केली जा कत तर मग मध्य प्रदेश मागे का? आमच्या संस्थने बिहारमध्येर्वात आधी दारूबंदीसाठी अभियान चवले आणि त्याचा प्रभावही बघितला. यातून कुटुंबे आणि समाज यांना लाच झाला आहे.  
सीहोर बैरागढ करत यात्रा भोपालमध्ये ऐशबाग बस्तीली. तेथे अनेकांनी यात्रेचे स्वागत केले. सीमाजी सभेत म्हणाल्या ऐशबागेत जर दाूचे पैसे वाचू लागले तर वस्तीची मोठी प्रगती होईल. गरीबांना व्यसनी करून त्यांचे शोषण करण्याचे एक कारस्थान आहे त्याविरूद्ध आपल्याला सतत संघर्षरत रहावे लागेल. भीमनगर येथे नितिन सक्सेना म्हणाले तरूणांमध्ये नशरण्याची प्रवृति वाढत आहे. त्यातून एच.आय.व्ही.ची लागण होण्याचा धोका आहे. मेधा पाटकर म्हणाल्या की अनेक पुरुष जितकी कमाई करतात त्यापेक्षा ज्यास्तिंमतीची दारूिऊन घरी येतात. ल्या पत्नीची कमाईदेखील ते दारूपायी वाया घालवतात आणि पत्नीला मारहाणही करतात. त्या पुढे म्हणाल्या की बिहारमध्ये नीतीश कुमार यांनी राजकीय इच्छाशक्त दाखवल्यामुळे दारूबंदी कठोरपणे लागू हो ली. मध्य प्रदेश सरकारने कंपन्यांना यंदा ोट्यवधी रुपयांचे ठेके दिले आहेत, ते ठेक प्रिमध्ये संपत आहेत ते आम्ही पुढे चालू देणारही. या ठेकेदारांबरोबर नेत्यांचे लागेबांधे असल्यामुळेच ते दारूबंदीबाबत तोंडदेखले बोलून आपण नैतिक असल्याचा भ्रम पसरवत आहेत.
डॉ. सुनीलम म्हणाले इंदौरमध्ये नशाबाजीच्या 5 लाख गोळ्या सापडतात, याचा अर्थ राज्याचा ड्रग नियंत्रण विभाग पूर्णपणे मादक पदार्थांच्या व्यापात बुडून गेला आहे आणि त्याला राजनेत्यांचे संरक्षण आहे. आराधना भार्गव यां महसूली कायदा आणि दारूबंदी कायद्याबाबत अनेक लुंची माहिती िली. लोकगायक विजय बिजौलिया यां दारूबाज आणि महिलांवर दारूमुळे होणार्‍या कुप्रभावाची गीते सादर केली.
पुढे सलामतपुर, सांची तसेच विदिशा येथे यात्रेत लोक विशेषत: महिला मोठ्या संख्येने सामील झाल्या. नारायणसिंह राजपूत सभेत म्हणाले की दारूमुळे लाखो लोकांचे घर-संसार बरबाद होत आहेत तसेच ीवन आणि साधनसंपत्तीचा विनाश होत आहे. नशाबाजीवर पूर्ण बंदी घातली पाहीजे. वरिष्ठ नागरिक बसंत अग्रवाल यांी दारू सर्वनाशाचे कारण आहे असे सांगून दारूबंदीचे समर्थन केले. किसान जागृति संगठनेचे अध्यक्ष इरफ़ान जाफरी म्हणाले नशा एक शा आणि या शापापासून समाजाला मुक्त करण्यासाठीर्व महिलांनी घराबाहेर पडून त्यासाठी खटपट केली पाहीजे. अविद्या विमुक्ति संस्थानच्या मंजू भरमार म्हणाल्या की हे ार्य करत असताना महिलांना दारू ठेकेदार धमकावतील, घाबरवतील त्याला तोंड देत आपले काम निर्धारपूर्वक करायचे आहे. आम्ही गेल्या तीन वर्षांपासून हे काम करत आहोत. सुूवातीला अनेक अडथळे आले पण आता महिला अधिक जागरूक झाल्या आहेत. आपल्या कार्याबद्दलचा एक आत्मविश्वास त्यांच्यात वाढला आहे.

नशा मुक्त भारत यात्रा साँचीला पोचली. विवेकानंद विद्यालयाचे विद्यार्थ, युव तेथे होते. त्यांनी दारूबंदीच्या आवश्यकतेबद्दल आले विचार व्यक्त केले. नशा छोड़ो, परिवार जोड़ो अशा घोषणा दिल्या. विवेकानंद विद्यालयाचे संचालक अरुण मिश्रा म्हणाले की आपला देश धार्मिक विविधतेने नटलेला देश आहे अनेक सण समारंभाच्या निमित्ताने देव जागवण्यासाठी मिरवणूका काढल्या जातात तशा मिरवणूका लोक जागवण्यासाठी नियमितपणे काढल्या पाहिजेत. दारुपायी होणारा त्रास गरीब श्रीमंत मध्यम अशा सर्व वर्गांना होतो त्याविरुद्ध आवाज केला पाहिजे.
  
साँची नंतर विदिशा येथे बस स्टला लागून असलेल्या दारू दुकानासमोरच लोकांनी एकत्र येऊन दारूविक्रीला विरोध केला. चालक परिचालक समितीचे खुशालसिंह राजपूत यांच भा झाले. त्यात समजले की बस स्ट लगतचे हे दारूचे दुकान बंद करण्यासाठी आजपर्यंत वीस वेळा कलेक्टर आणि पोलिस प्रमुखांना निवेदने देण्यात आली पण त्यांनी कोणतीही प्रतिक्रिया दिलीही. बस स्ट, शाळा, मंदिर तसेच बाजारपेठ यांच्याजवळ दारू दुकान उघडता येत नाही असा कायदा असूनही हे दारू दुकान चालू आहे. विदिशा लोकसभा मतदारसंघाने देशाला राष्ट्रपति, प्रधानमंत्री, मुख्यमंत्री आणि विरोधी पक्ष नेतदिले आहेत हे विशेष. डॉ. सुनीलम म्हणाले की महाराष्ट्र सरकारच्या पाहणीनुसार दरमह १४४० लोक दारू पिण्यामुळे मृत्यू पावतात, मध्य प्रदेश सरकारनेही अशी मरणाऱ्यांची आंकड़ेवारी जाहीर करावी तसेच दारूपासून मिळणारा कर आणि नशाबंदीच्या कार्यक्रमांवर होणारा खर्च यांचाही हिशोब करावा.

या नंतर हरगोद गाव यात्रा ली. येथे दूर-दूर गावांहून मुले आणि मोठी माणसे आली होती. र्वांना आपाले गाव दारूमुक्त करण्याची शपथ घेतली. मुस्कान ही विद्यार्थिनी म्हणाली की कोणा निराधाराला मदत करायची असेल तर लो एक रुपया द्यायलासुद्धा तयार नसतात मात्र दारू हजारो, लाखो रूपये बरबाद करतात. गावकऱ्यांनी दारू नही पानी चाहिए अशा घोषणा दिल्या.

बेगमगंज येथील कोकलपुर, महूना गांवात यात्रेचे कार्यक्रम झाले. राष्ट्रीय राज्य मार्गावर दारूविक्री करणे बेकायदेशिर आहे तरी येथे अवैध रितीने दारूविक्री चालू आहे, बाजारात एक वेळ दूध मिळणार नाही पण दारू केव्हाही मिळते ही विचित्र परिस्थिती आहे. 20 सप्टेबरला यात्रा सुल्तानगंज, सागर, ढाना, जरुआखेडा, बीना, अशोकनगर या भागांमध्ये ेली.    

रायसेन जिल्ह्यात पाढाजिर, तुलसीपार तसेच सुल्तानगंज येथेर्व गावकऱ्यांनी नशा मुक्त भारत आंदोलनाचे स्वागत केले. शेर सिंह म्हणाले आमच्याकडे गायींना द्यायला पुरेसा चारा ही, त्यासाठी सरकारला काही उपाय योजना करवत नाही मात्र सरकार दारू दुकानांना खुले आम मोकळीक देत आहे. येथे शंभराहून अधिक नागरीकांनी नशामुक्त संकल्प पत्र भरली. डॉ. सुनीलम यांनी दारूचे दुष्परिणाम काय होतात हे र्वांना सांगितले, त्यातून सरकार सात हजार कोटी कर कमाे, पण त्याहून किती तरी जास्त नुकसान दारूपायी होणाऱ्या हत्या, मृत्यू, गुन्हे, अपराध यांमधून होते. दारूबंदी केल्याने राज्याचा विकास खुंटेल असे मध्य प्रदेश सरकार सांगते. सरकारने गुजरात तसेच बिहार यांच्या उदाहरणांवरून जनकल्याणकारी योजना कशाप्रकारे अंमलात येतात हे पहावे. राज्यात दरसाल 5 लाख लोक मूत्रविकारांनी, यकृताच्या विकारांनी मृत्यू पावतात. 2 लाख मृत्यू ंबाखूपायी होतातदिड लाख सड़क दुर्घटनेत मरतात तसेच 50 हजार खून होतात या सर्वांना कारणीभूत आहे नशा !

नशा मुक्त भारत आंदोलन यात्रा ढानाला पोचली तेव्हाकऱ्यांनी ढोल नगारे वाजवून यात्रेचे स्वागत केले. यात्रींना खिचड़ीची केट तसेच संघर्षाचे रूप असणारा लाल कपड़ा भेंट दिला. कौशल किशोर पाठक म्हणालेि नशा एक कलंक आणि तो कलंक धुतला तरच भारत विश्व गुरु बन ेल. सुख, शांति तसेच आरोग्यपूर्ण जीवन केव दारूबंदी मुळेच शक्य आहे.
ढाना नंतर नशा मुक्त भारत आंदोलन यात्रा जरुआखेड़ाला पोचली. एकता परिषदेच्या अहिल्या राजपूत म्हणाल्या सुरूवास्वत:पासून, घराच्या प्रमुखापासून करावी लाेल. घराचे मुख दारूखोरीला प्रोत्साहन देत असतील तर दारूबंदी होणार कशी? पार्षद मुन्ना दाना म्हणाले आमचा विकास दारू पिऊन होणार ही, आपण प्रगती करणार नाही फायदा फक्त दारूच्या व्यापाऱ्यांचाच होई. योगेश शर्मा यां लोकांना आवाहन ेले. नशा माणसाची मज्जासंस्था ख़राब करत त्यामुळे विचार करणे, समजूतदारपणा दाखवणे अशा क्षमतांचा नाश होतो.
बीना येथे अशोकनगरमध्ये भ्रष्टाचार विरोधी मोर्चाद्वारा जाहीर सभा आयोजित रण्यात आली होती. सभेत वक्ते म्हणाले ्रष्टाचाराविरोधी ढा झाला तसा लढा मध्य प्रदेश नशामुक्त होण्यासाठी द्यावा लागणार आहे. सभेच्या अखेरीस उरी येथील दहशतवाद्यांच्या हल्यात शहीद झालेल्या आपल्या सैनिकांना श्रद्धांजली वाहण्यात आली.

पाचव्या दिवशी कुमार शिवपुरी मोहल्ला येथे डॉ. सुनीलम गाधी पुतळ्याला हार घालण्यास गेले पण चबूतर्‍यावर पुतळाव्ता. शोध घेतल्यावर तो एका घरी मिळाला. डॉ. सुनीलम यां नगरपालिकेच्या या दुर्लक्षाबद्दल खेद प्रट केला. तत्कालिन मुख्यमंत्र्यांनी 2000 साली पुतळा बसवला मात्र नगरपालिकेने त्याची ्यवस्था लावलीही यावरून गाधी तिरस्कार करण्याऱ्या नगरप्रमुखांची वृत्ती दिसून येते. पवन श्रीवास्तव म्हणाले व्यसांमुळे गरीबाच्या स्त्यांमधून भयंकर रूप घेतले आहे. कित्येक युव, ्यांच्यावर आपल्या देशाचे भविष्य अवलंबून आहे ते स्म, हीरइन यांच्या चटकेच्या विळख्यात अडकत आहेत. या क्षेत्रात आत्तापर्यंत 12ते14 मृत्यूही झाले आहेत, चोर्‍या करणे, आपल्या आईवडीलांना मारहाण करणे आदी प्रकारही घडत आहेत. भाषणांनंतर डॉ. विजय बिजौलिया यां दारूड्यांमुळे होणाऱ्या उपद्रवांबद्दलची लोकगीते सादर केली.
आरोन नंतर यात्रा गुना येथे पोली. तेथे जाहीर सभेत डॉ. सुनीलम यां मुख्यमंत्र्यांना आवाहन केले की स्मक तसेच हेरइन विक्री करणाऱ्या अपराधांना पकडण्यासाठी एक विशेष कार्य बल स्थापित करावे.लिस कारवाईला तयार असले तरी स्थानिक राजकीय पुढारी त्यांच्या कार्यात अडथळा आणतात. SITमुळे अशा राजकीय पुढाऱ्यांचे बिंग फुटेल. त्यांच्या आशिर्वादाने चाललेला नशेचा व्यापार उघडकीला येईल. आरोन शामुक्त करण्यासाठी कायदेशिर कारवाई बरोबर लोकांमध्ये जागरूकता निर्माण केली पाहिजे. तसेच समाजाच्या विभिन्न स्रांमधून या ंदोलनाचे नेतृत्व करण्यासाठी लोकांनी पुढे आले पाहिजे.

यात्रा सहाव्या दिवशी ग्वालियरच्या ॉडर्न फाउंडेशन स्कूल येथे गेली. प्राचार्य प्रतिभा बंसल, शिक्षक तसेच विद्यार्थ्यांनी यात्रेचे स्वागत केले. व्यसन न करण्याची शपथ घेतली. प्राचार्यां सांगितले मॉडर्न स्कूलमध्ये तंबाकू, गुटखा आद खाऊन शाळेत येण्यास बंदी आहे. र्व शिक्षक तसेच विद्यार्थीगण आपाल्या क्षेत्रांमधील नागरांमध्ये व्यसाच्या दुष्परिणामांची माहीती देऊन जागृती करत तसेच पूर्ण नशाबंदी होईपर्यंत करते ाहू. यात्रा ग्वालियरमधील गिरवाई ग्रामला पोचली तेथे दारूबंदी विरोधात महिलांनी ेंद्र उघडले. स्वराज अभियान, इंडियन सोसिएशन ऑफ लयर्स, ऑल इंडिया पिपल्स फोरम, इ. संस्थांचे लोक सहभागी झाले होते.
मुरैना येथे पत्रकार परिषद झाली तेव्हा रनसिंह परमार म्हणाले समाजात सर्वांना आरोग्य आणि न्मााचे वातावरण राहावे असे वाटत असेल तरोणत्याही प्रकारच्या नशेपासून समाज मुक्त असेण आवश्यक े. चंबल ग्वालियर क्षेत्रात समाजसेवी संघटना तसेच ग्राम सुधार समित्या एकत्रितपणे नशा मुक्त समाजासाठी कार्यरत होत आहेत.
यात्रा अम्बाह, पोरसा, गोरमी, मेहगांव, भिंड, मौ, सेवढ़ा, इंदरगढ़ तसेच दतिया या मार्गाने पुढे गेली.
अम्बाहमध्ये रामप्रसाद बिस्मिल यांच्या मूर्तिस्थळावर यात्रींनी पुतळ्याला माला अर्पण केली. उपस्थित लोकांशी संवाद साधताना डॉ. सुनीलम म्हणालेि रामप्रसाद बिस्मिल यांच्या सारख्या स्वातंत्र्य सैनिकाने आपली कुर्बानी कशासाठी दिली? स्वतंत्र भारतातील सरकारांनी दारूसारखे विष विकून देशाच्या नागरांचे जीवन बरबाद करावे याच्यासाठी? आज प्रदेशातील महिला दारूड्यांच्या त्रासाने हैराण आहेत, त्यात कोणाचा पति आहे, ोणाचा पिता, कोणाचा भाऊ तर कोणाचा बेटा.
पोरसा गावात यात्र आर. वी. एस. कॉलेजमध्ये गेली. विद्यार्थ्यांना - नशेत अडकण्याची तसेच मित्रमंडळींना अडकू न देण्याची खबरदारी घेण्याची शपथ दिली. भिंड बार सोसिएशनने अण्णा हजारे यांच्या भ्रष्टाचार विरोधी आंदोलनाला साथ दिली होती तशीच साथ देण्यासाठी भिंडचे लोक तयार आहेत असे त्यांनी सांगितले. डॉ. सुनीलम म्हणाले दारूबंदी आंदोलनात महात्मा गाधींबरोबर दोन अधिकाऱ्यांनीही मोठे योगदान दिले, त्यांची दखल घेणे आवश्यक े. एक म्हणजे ए. ओ. ह्यूम. ते 1860मध्ये इटावा कलेक्टर होते. त्यांनी दारू विक्री तसेच तिच्याद्वारे मिळवले जाणाऱे महसूली शुल्क वसूल करण्याच्या इंग्रज धोरणाचा निषेध केला, कलेक्टरपदाचा राजिनामा दिला.सरे अधिकारी म्हणजे अनुसूचित जाति जमा आयोगाचे अध्यक्ष राहीलेले भिंडचे डॉ. ब्रह्मदेव शर्मा. दारूचा वापर करून - समाजाची संघटीत ऊर्जा, कायद्याच्या आधारे कुंठित करून त्यातून लोकांना सत्तेचे गुलाम बनवून ठेवले जात आहे हा विचार त्यांनी गावोगावी हिंडून देशभर पोचवला.
आठव्या दिवशी छतरपुर, निवाड़ी गावातील गाधी चौकात डायमंड स्कूल, लुहारीच्या विद्यार्थ्यांनी तसेच स्टाफने यात्रेचे स्वागत केले. तेव्हा आराधना भार्गव म्हणाल्या की सरकार महत्वाचेाही समाज महत्वाचा आहे, म्हणून सरकार समाजाच्या अहिताचे काकरत असेल ेव्हा समाजाने सरकारला आपला आवाज दाखवला पाहिजे. डॉ सुनीलम यांनी  पंतप्रधानांना आवाहन केले की ते जस गांधींच्या नावे स्वच्छता अभियान चवत आहेत त्याच प्रकारे दारूबंदी अभियानही त्यांनी चालवावे. पंतप्रधानांनी आवाहत केल्यावर जर एक कोटी लोस सबसिडी सोडू कतात तर दारू सोडण्यासाठी पंतप्रधानांना आवाहन अवश्य केले पाहीजे.
पृथ्वीपुर येथे यात्रेसमोर बोलताना लखनचन्द जैन म्हणाले समाजवादाचे लक्ष्य समता आधारित समृद्ध आणि संपन्न समाज घडवणे आहे. व्यसनांच्या प्रभावामुळे आधी गरीब लोक आणखी विपन्न होत जातात. म्हणूनच समाजात समृद्ध आणण्यासाठी दारूबंदी आवश्यक े.
नौगाँव मध्ये स्वराज अभियान तसेच छतरपुर मध्ये विभिन्न संस्थांनी स्वागत केले
नशा मुक्त भारत आंदोलन यात्रेच्या नऊव्या दिवशी पन्ना येथे मध्य प्रदेश जन जागरण एवं समाज उत्थान परिषद्, मानसी सेंटर फॉर ह्यूमन रिसर्च एंड इनिशिएटिव यांच्या प्रतिनिधिंनी यात्रेचे स्वागत केले. श्रीमती दुर्गा त्रिपाठी म्हणाल्या की सरकार एकीकडे दारू विक्रीला मान्यता देते तर दुसरीकडे दारूमुक्ती केंद्र उघडण्याची भाषा करते हे लबाडीची नीती आहे. सरकारने पूर्ण दारूबंदी नशाबंदी लागू करून आपले पूर्ण लक्ष नशेत अडकलेल्या नागरीकांच्या पुनर्वसनाकडे दिले पाहीजे. पत्रकार शिवकुमार त्रिपाठी म्हणाले 2005 मध्ये अमानगंज आणि सिमरियाच्या 105 गावांध्ये पूर आला होता ेव्हा सरकारने गावांच्या पुनर्वसनासाठी 27 कोटी रुपये भरपाईपोटी दिले होते. मात्र बहुतांश लोकांनी पैसा दारू उडवला. त्या वर्ष दारूच्या दुकानांच्या विक्रीत तिप्पट वाढ झाली. यावरून नशा किती भयंकर आहे ते स्पष्ट होते. उपस्थित नागरम्हणाले पन्नामध्ये दारू बरोबरच कोकन आणि स्मच्या व्यसनाचे प्रमाणही वेगाने वाढत आहे. मुले व्हाइटनर, पंक्चरचे सोल्यूशन तसेच कोरेक्स सिरप यांचा वापर नशेसाठी करत आहेत. छ्त्रशाल उद्यान, देवेन्द्र नगर, नागौद कृषि मंडी येथेही कार्यक्रम झाले. डॉ. सुनीलम म्हणाले की पंजाबमध्ये संपन्नता आली पण नशेने पंजाबला बरबाद केले. अशी स्थिति ध्य प्रदेशाच्या शेतकऱ्यांची होऊ नये म्हणून नशामुक्ति अभियान आवश्यक आहे. सतना येथे नशा मुक्त भारत केंद्राची स्थापना करण्यात आली. रोको टोको ठोको संघटनेचे संयोजक उमेश तिवारी, विन्ध जन आंदोलनते प्रभात वर्मा तसेच राजबब्बर वैयगा उपस्थित होते आणि पुढे कटनीपर्यंत यात्रेत साल रिले.

हाव्या दिवशी यात्र माधवगढ़, सिधौली, सज्जनपुर तसेच रामपुरला गेली. रीवा जिल्ह्यातील दहा प्रमुख संघटनांनी एकत्रितपणे यात्रेचे स्वागत केले आणि समर्थन दिले. या राष्ट्र सेवा दल, अधिवक्ता संघ, मीशाबंदी, अपना दल, जनता दल सेक्युलर, वरिष्ठ पत्रकार, इंजीनियर, किसान संघर्ष समित, जनता दल, ए. टी. एफ., किसान मोर्चा व अनेक मान्यवर सामील होते. रीवा येथील सरदार पटेल पुतळ्याजवळ असलेले दारूचे दुकान हटवण्यासाठी अंतिम इशारा यात्रेत देण्यात आला. बृहस्पतिसिंह म्हणाले की राष्ट्र सेवा दल नशा मुक्त भारत आंदोलनाचे राष्ट्रीय स्तरावर संस्था सदस्य े. देशात 100 जिल्ह्यांमध्ये राष्ट्र सेवा दलाने प्रभावी पद्धतीने नशाबंदी अभियान चवले आहे. अधिवक्ता संघाचे वीरेन्द्रसिंह म्हणाले की न्यायालयात कोणी वकील वा आरोपी वा कर्मचारी दारू पिऊन येईल तर त्याच्या विरोधात कायदेशिर कारवाई केली पाहीजे. अशा परिस्थितीत ताबडतोब मेडिकल तपासणी करुन निलंबनाची कारवाेली पाहिजे. जे लोकप्रतिनिधि दारू पिऊन बैठकीत जातील त्यांचेभासदत्व रद्द केले पाहिजे. दारु पिऊन धार्मिक कृत्ये करणार्‍यांवरही बंदी घातली पाहिजे. सभेत 200 नागरां नशामुक्त राहाण्याची शपथ घेतली.
गोविन्दगढ़, व्यौहारी तसेच शहडोल येथे यात्रा पल्यावर स्थानिक नागरांनी स्वागत केले. विन्ध जन आन्दोलनाचे  संयोजक उमेश तिवारी म्हणाले की आधी सरकारला दारूविक्री करण्यापासून रोखले पाहिजे. मग टोकले पाहिजे नाही तर जनतेच्या साथीने कारवा करावी लागेल. डॉ. सुनीलम यांनी 8 सभांमध्ये भाषणे दिली. ते म्हणाले की 1860च्या आधी दारू राजरोस बाजारात विली जात नव्हती तेव्हा विश्वव्यापारात भारताचा वाटा 10% होता आता तो केवळ 1% राहिला आहे. यावरून स्पष्ट होत आमच्या देशाचा पाया नशेच्या व्यापावर उभारलेला नाही, ही टिकणारा आहे, मग सरकार नशाबंदी कायदा लागू का करत नाही? त्यांनी तमाम नागरांना संघटीत होऊन एकत्रितपणे नशाबंदीचे ंदोलन चवण्याचे, त्यातून मध्य प्रदेशाला एक वा दिशा देण्याचे आवाहन केले           
नौरोजाबाद, उमरिया येथे जाऊन नंतर 28 सप्टेंबरला कटनी येथे मध्य प्रदेश यात्रेचे समापन होईल. 2 क्टबर पासून कन्याकुमारी येथून नशा मुक्त भारत आंदोलनाच्या राष्ट्रीय यात्रेची सुरुवात होईल.....  


संपर्क उमा, 9971058735 nmbaindia@gmail.com